Prokofieff over ondernatuur.

-

'De ondernatuur moet als zodanig worden begrepen: RudolfSteiner, maart 1925.89

Inleidende opmerking

De lezer van dit boek zal zich misschien afvragen wat het ver­band kan zijn van de daarin beschreven thema's met dit ad­dendum. Het antwoord is in het laatste hoofdstuk hiervan te vinden waar getoond wordt hoe het zoeken naar een geestelijke relatie tot Rudolf Steiner en tot zijn belangrijkste esoterische daad op aarde - de Kerstconferentie als grondsteenlegging voor de antroposofische vereniging - de geestelijke hulp kan worden om een noodzakelijk tegenwicht te creëren tot zowel het com­puter- en internetwezen als het elektronisch openbaar maken van de esoterische teksten van Rudolf Steiner.

Het esoterische wezen van het internet

Het wezen van het internet laat zich esoterisch het beste begrij­pen op basis van de voordracht die Rudolf Steiner op 13 mei 1921 in Dornach heeft gehouden (GA 204). In deze voordracht beschrijft hij hoe de verdere ontwikkeling van het huidige, ab­stracte intellect - dat eigenlijk alleen 'automatisch' kan werken en 'alleen maar schaduwachtig' van karakter is, waarmee alleen het minerale als zodanig begrepen kan worden en nooit het le­vende, om maar te zwijgen van de ziel of de geest - allengs een

137

Artikel in Deutsch, ganz nach unten scrollen.
English version scroll down.

Sergej O. Prokofieff

        De verbondenheid met

Rudolf Steiner

Addendum I

De esoterische achtergronden van de elektronische media

            Het mysterie van de grondsteenlegging

soort nieuw natuurrijk zal doen ontstaan. Dit monsterachtige natuurrijk zal zich tussen het minerale en het plantenrijk ont­wikkelen en na de hereniging van de maan met de aarde in het 7e tot Be millennium tot leven komen.

De imaginatie van het spinnenweb

Het is bijna beangstigend hoe precies en raak Rudolf Steiner dit monsterachtige rijk met betrekking tot de huidige wereld­situatie heeft beschreven: 'En uit de aarde zal een vreselijk ge­broed van wezens omhoog komen, die naar hun aard tussen het minerale rijk en het plantenrijk in staan als automaatachtige wezens met een hoogontwikkeld verstand, met een intensief verstand. Met dit naar boven komen van deze wezens, dat op de aarde zal plaatsvinden, wordt de aarde als met een net over­dekt, een web van verschrikkelijke spinnen, spinnen met een reusachtige wijsheid die echter naar hun organisme niet eens tot het plantenbestaan reiken, verschrikkelijke spinnen, die in elkaar verstrikt zullen raken, die in hun uiterlijke bewegingen alles zullen imiteren wat de mensen hebben uitgedacht met het schaduwachtige intellect, dat zich niet heeft laten inspireren voor wat moet ontstaan door een nieuwe imaginatie, door gees­teswetenschap in het algemeen. Alles wat de mensen met zulke gedachten denken die irreëel zijn, dat wordt concreet. De aarde zal overdekt zijn [ ... ] met verschrikkelijke mineraal-plantaar­dige spinnen, die zich met veel verstand, maar verschrikkelijk boosaardig in elkaar verstrengelen. En de mens [ ... ] zal met zijn wezen vervlochten raken met deze verschrikkelijke mine­raal-plantaardige spin-gedrochten: (GA 204, 13.5.1921) Die spin­gedrochten zullen dan een uitgesproken ahrimanisch karakter hebben. Als we nu, in de tijd van de wereldwijde verbindingen via computer en internet, deze profetische woorden van de geest­onderzoeker lezen, dan is het verbijsterend om te zien hoe snel

deze profetie al begonnen is werkelijkheid te worden op aarde. Het is alsof Rudolf Steiner met zijn geestesblik het huidige in­ternet van de andere kant van de drempel heeft gezien en heel precies heeft beschreven, waarbij hij de mensen uitdrukkelijk waarschuwde dat in een niet al te verre toekomst met de her­eniging van maan en aarde, dit hele internet -computerweb en helemaal alles wat met de ontwikkeling van het kunstmatige in­tellect is verbonden, plotseling tot leven zal komen en de mens 'zal met zijn wezen vervlochten raken met deze verschrikkelijke mineraal- plantaardige spin -gedrochten: Als we dan zien hoeveel mensen, vooral jongeren, al regel­recht computerverslaafd zijn en zeer veel tijd voor het beeld­scherm doorbrengen, zonder voldoende de wil te hebben om daar ook weer mee op te houden, dan kunnen we ons voorstel­len hoe oneindig veel groter de afhankelijkheid van dit spinach ­tige rijk zal zijn wanneer in de toekomst dit hele web levend zal worden. Dan zal de mens nauwelijks de kans hebben om zich daaraan weer te onttrekken. Het afschrikwekkende beeld van een insect in een web van een grote en gulzige spin, die zich tevergeefs probeert te bevrijden, geeft een treffende voorstelling van deze toekomst van de mensheid. En het zal een zeer belang­rijke taak zijn om met de middelen van de witte magie zulke mensen te bevrijden uit hun gebondenheid met deze wezens.

Met opzet bedacht

Nu wijst Rudolf Steiner in de genoemde voordracht er ook op dat er onder de mensheid bepaalde occulte kringen zijn die weet hebben van dit gevaar dat op de mensheid toekomt en dit gevaar bewust willen bevorderen door het met opzet geheim te houden: 'Want er zijn ook [mensen] die met alle middelen bewust mee willen werken aan het in spinsels wikkelen van het aardse mensenbestaan: (GA 204, 13.5.1921) Als we deze woorden van Rudolf Steiner serieus nemen,

139

dan lijdt het geen twijfel dat juist deze occulte kringen die de boven omschreven geheimen kennen en toch de mensheid in die onzalige richting willen duwen, voor het internet, als het passende vehikel voor het bereiken van deze toekomst, ook de juiste naam hebben gevonden en als een geheimcode lieten ver­breiden: www - world wide web (wereldwijd spinnenweb). Naar mijn mening behoren deze occulte kringen tot de ge­heime broederschappen van het Engelstalige Westen, waarover - en over hun occult politieke doeleinden - Rudolf Steiner zo veel ter verheldering heeft gezegd in zijn voordrachten tijdens de Eerste Wereldoorlog (GA 173, deel I). Daarmee is niet bedoeld dat zij die het internet deze benaming hebben gegeven zelf tot die occulte kringen moeten behoren. Zulke mensen zijn meest­al min of meer randfiguren die alleen maar gebruikt worden, zonder ook maar iets daarvan te weten. We kunnen ons ook afvragen of uit diezelfde bron niet nog enkele andere benamin­gen in de wereld gekomen kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld een Hotelketen in Duitsland met de naam 'Sorat' (het grootste hotel daarvan bevindt zich in het centrum van Berlijn) of wereldwijd verbreide satelliet -antennes, waar op het midden van de schotel met grote letters de naam 'SatAn' staat geschreven; of we stui­ten dikwijls in computersystemen op demonische beelden en woorden: bijvoorbeeld bij de internetbrowser 'Mozillà de kop van een rode draak (Apocalyps 12.3) en soortgelijke zaken. Aan het eind van de geciteerde voordracht noemt Rudolf Steiner nog, alsof hij de latere tegenwerpingen van sommige an­troposofen betreffende dit feit heeft voorzien: 'De mensen zou­den de ogen willen sluiten voor deze dingen, en willen zeggen: Nou ja, die dingen hebben toch niet veel te betekenen. Maar de tekens zijn er wel zeker, en de tekens moeten door de men­sen worden begrepen: (GA 204, 13.5.1921) En tot die tekens, die in onze tijd duidelijk moeten worden gezien en beslist moeten worden begrepen, vooral door antroposofen, behoort ook het volgende.

Het getal van het dier

Volgens de occulte leer van de kabbala hebben alle Hebreeuwse letters een overeenkomstig getal. Rudolf Steiner beschrijft dit uitvoerig in de elfde voordracht van zijn Apocalyps-cyclus, waar het om het ontcijferen van de naam van de zonnedemon - 'So­rat' - gaat. (GA 104, 29.6.1908) Bij die gelegenheid wees hij erop dat het getal-equivalent van de letter w (in Hebreeuws waw) 6 is. Daaruit blijkt dat de occulte betekenis van ·www·-·666·is. de naam van het dier uit de afgrond, waarover in de Apocalyps op verborgen manier wordt gezegd: 'Hier spreekt wijsheid. Wie denken kan, zegge welke waarde het getal van het beest heeft. Het is het getal van een mens. En zijn getal is zeshonderd zes en zestig: (Apocalyps 13-18) De verwijzing naar het 'getal van een mens' wil hier zeggen dat het dier, dat zelf geen menselijke na­tuur bezit, iets wat van de mens afkomstig is, voor zijn aanval­len tegen de mensheid zal gebruiken. En daartoe behoort mijns inziens ook het internet en eigenlijk alles wat met kunstmatige intelligentie van doen heeft. Daaruit volgt dat de doeleinden van de genoemde occulte kringen niet alleen betrekking hebben op het geestelijk inspin­nen van de mensheid, maar ook om dit uiteindelijk in zijn ge­heel in dienst van Sorat te stellen. Maar omdat deze laatste bij uitstek de vijand is van het Ik-principe, moet het inspinnen van de mensheid in de levend geworden kunstmatige intelligentie onvermijdelijk leiden tot geleidelijk verlies van het ik.

Binden aan de ondernatuur

Dat de digitale industrie precies in deze richting wordt gestuurd, is steeds duidelijker in te zien. Nu worden er nog chips gepro­duceerd als basis van de computers, waarin vooral elektriciteit als informatiedrager, respectievelijk geheugen wordt gebruikt. De volgende generatie chips staat echter al voor de deur. Daarin

141

wordt niet alleen elektriciteit, maar ook licht als informatiedra­ger gebruikt. Daardoor zal een chip van dezelfde grootte dui­zendvoudig meer informatie-eenheden kunnen bevatten. En dit is nog niet het hoogtepunt van de betreffende ontwikkeling, want er zijn al firmàs bezig met toekomstige chips die geen licht meer als informatiedragers zullen hebben, maar microbiolo­gische elementen. Deze nieuwe 'biologische chips' zullen nog oneindig veel meer informatie-eenheden dragen dan de 'licht­chips: Daarbij zullen deze 'bio-chips', op grond van het feit dat ze vol elektriciteit zullen zijn, ongetwijfeld van meet af aan vast aan de ondernatuur gebonden zijn. Zo gaat de hele ontwikke­ling overduidelijk in de richting van de hierboven aangegeven imaginatie van Rudolf Steiner over het spinnenweb dat de aarde zal omspannen en dat later tot leven zal komen.

Elektronisch samengeperst

Iets dergelijks, hoewel in een andere vorm, gebeurt bij een CD (Compact Disc), DVD (Digital Versatile Disc) of een HDD (Hard Disc Drive, externe harde schijf). Om te begrijpen waar­om het hier eigenlijk gaat, moeten we bedenken dat de kos­mische intelligentie van de zon - die vroeger door Michaël werd beheerd, op de aarde is gekomen en daar menselijke in­telligentie werd (WV-b4, 19.7.1924) - door een geweldig proces van samentrekking of verenging is gegaan. Deze intelligentie wordt, voor zover deze in de mens niet door Ahriman wordt gepakt, na de dood van de mens bij de uitbreiding van zijn ethe­rische lichaam in de kosmos op 'natuurlijk wijze' steeds weer vrij, dus in een proces dat het tegendeel is van verschrompelen. Alleen door het beoefenen van de moderne scholingsweg, die de ontwikkeling van het levende denken behelst, kan deze uit­breiding van gedachten terug in de geestelijke wereld, al tijdens het aardeleven worden bewerkstelligd, daar waar een bewuste verbinding van de mens met de kosmos en daar met Michaël zelf, kan plaatsvinden.

142

Ahrimanische machten die Sorat dienen, werken dit, vooral na 1998 (3 x 666) tegen.90 Want Ahriman wil, met gebruikma­king van de krachten van de ondernatuur, de michaëlische in­telligentie doordringen met de door hem gecreëerde kunstma­tige intelligentie, die onder andere bestaat uit de digitalisering van de gedachten. Voor hem is dat één van de wegen om de aards geworden michaëlische intelligentie in zijn macht te krij­gen. Aanvankelijk was hem dit al een keer gelukt door de fixatie van menselijke gedachten door middel van de boekdrukkunst. Nu wordt dat door het digitaliseren van de gedachten nog veel sterker bevorderd. 'Want wat wil Ahriman ten opzichte van Mi­chaël met de boekdrukkunst bereiken? Hij wil - u ziet vandaag de dag overal de symptomen - de verovering van de intelligen­tie, de verovering van de intelligentie die vooral daar zal optre­den waar de omstandigheden gunstig zijn: (WV-b4, 20.7.1924) En dergelijke gunstige omstandigheden vindt Ahriman in de moderne tijd vooral in de wereld van de computer- en digitale industrie.

Antroposofische inhouden

Door de digitalisering van het werk van Rudolf Steiner - deze grootste uitgave van verzamelde werken die op aarde bestaat ­liggen de gevolgen van het proces van het 'samengeperst zijn' in ahrimanische zin voor de hand. Deze verzamelde uitgave om­vat nu ca. 350 delen; om ze op een gewone CD op te slaan, zijn een groot aantal disks nodig. Maar door de DVD-technologie kunnen alle 350 delen op slechts twee of drie schijfjes samenge­perst worden. En op een HDD blijft er naast alle delen ook nog genoeg plaats over voor de verzamelde kunstzinnige nalaten­schap. Als je maar een beetje gevoel voor de spirituele kant van deze zaak krijgt, dan kun je alleen al bij het nadenken daarover, bijna fysieke pijn voelen. Tegelijk wordt - in tegenstelling tot de boekdrukkunst die,

143

ook al draagt het een ahrimanisch stempel, toch door de ma­nier waarop het oorspronkelijk uitgevonden en gebruikt werd en wordt, tot op zekere hoogte met de natuurwereld blijft ver­bonden - door deze ongelofelijke fixatie en samenpersing van geestelijke inhouden veroorzaakt, dat door CD, DVD en com­puter alles nog veel dieper in de ondernatuur wordt getrokken. Daar hebben de ahrimanische machten echter een buitengewo­ne kracht, waarmee ze in de naaste toekomst nog veel grotere technische 'wonderen' zullen voortbrengen dan tot op heden het geval was. We mogen daarbij niet ten prooi vallen aan de illusie dat we internet of CD/DVD op dezelfde manier kunnen 'veredelen, als Rudolf Steiner dat voor de drukkunst heeft aangegeven. Want in het rijk van de ondernatuur zijn de hindernissen heel wat gro­ter. Een van de redenen is dat de voornaamste voorwaarde die Rudolf Steiner voor het veredelen van de boekdrukkunst aan­geeft in dit geval zo goed als helemaal niet uit te voeren is: 'Maar door alles wat in de wijsheid van Michaël leeft met heilige ernst op te nemen moeten we de boekdrukkunst veredelen!' (WV-b4, 20.7.1924). Bij internet, DVD of HDD daarentegen wordt de inhoud gereduceerd tot het niveau van alleen maar abstracte informatie, die bovendien nog volledig in stukjes wordt gehakt (hier duikt meteen het beeld op van de door Typhon in stukjes gesneden Osiris), en zodanig onder de mensen wordt gebracht dat het van meet af aan al zo goed als onmogelijk is om daar een 'heilige ernst' tegenover te zetten.

De äwaalleer van de tweeledigheid'

Als we tegen deze achtergrond naar het wezenlijke van de com­puter zelf kijken, dat wil zeggen op de manier waarop daar in­formatie wordt bewerkt en opgeslagen, dan zien we dat daar alles gebaseerd is op de dualiteit (nul of één, ja of nee, goed of fout, waar of niet waar), die dan zuiver kwantitatief door

144

oneindige herhalingen in verschillende combinaties eindeloos kan worden vermenigvuldigd. Dit principe dat de basis van het computerwezen is, noemt Rudolf Steiner 'de dwaalleer van de tweeledigheid: (GA 194, 21.9.1909)91 Daarmee is dan ook di­rect die kracht in de mensheidsontwikkeling verbonden, die in onze tijd het sterkst vecht tegen de impuls van Michaël, die zelf altijd met het getal 'drie' verbonden is. 'De dwaalleer van de tweeledigheid heeft zich immers in dit nieuwe bewustzijn ge­nesteld, ten koste van de waarheid over de drieledigheid' (id.). En daarna beschrijft Rudolf Steiner verder hoe alles wat door de inspiratie van Michaël ontstaat, altijd drievoudig is: ofhet nu gaat om de driegeleding van het sociale organisme, de drieheid van de gestalten in het beeldhouwwerk van Rudolf Steiner, de indeling van de grondsteenmeditatie en nog zoveel meer. Hier heeft de antroposofische vereniging en vooral de hoge­school een heel speciale opgave: bewust tegenover het ahrima­nische principe van de tweeledigheid, dat vooral door het com­puterwezen wereldwijd verbreid is, het michaëlische principe van de drieheid te stellen als belangrijkste bouwelement van een toekomstige spirituele cultuur en dat principe op alle gebieden van het menselijke leven en handelen te verwerkelijken.

De incarnatie van Ahriman

Over de tweeledigheid zegt Rudolf Steiner verder in dezelfde voordracht: 'Alles, wat in deze dwaalleer werkt, is in de grond van de zaak scheppende kracht van ahrimanische invloeden, invloeden die zich eens zullen concentreren in de incarna­tie van Ahriman, waarover ik al eerder heb gesproken' (id.). Daaruit volgt dat de hele computer- en internetindustrie nu het meest effectieve middel is om de komende incarnatie van Arhiman voor te bereiden, respectievelijk zijn werkzaamheid op aarde onder voor hem zo gunstig mogelijke voorwaarden te laten verlopen. Want het web van ahrimanische spinnenwe-

145

zens dat zich door het internet rondom de aarde vormt, zal van meet af aan direct verwant zijn aan Ahriman, die in een fysiek lichaam zal verschijnen, en zal hem bijzonder succesvol dienen en uitgesproken gunstige mogelijkheden voor zijn werkzaam­heid bieden. Nu al vinden we op internet de meest lage en lasterlijke aan­vallen tegen RudolfSteiner zelf, de antroposofie, de vrijescholen en andere antroposofische instellingen en dochterbewegingen. En deze wereldwijde verbreiding en schadelijke werking is met de vroegere werking door middel van de boekdrukkunst niet te vergelijken. Het lijdt geen twijfel dat dit in de naaste toekomst nog sterker zal worden, vooral met het verschijnen van de vol­ledige 'Gesamtausgabe' op internet en op HDD, omdat dan het gehele verzamelde werk van Rudolf Steiner direct en snel 'te vinden' is en zonder enige moeite beschikbaar zal zijn om het te doorzoeken op vermeende 'te bekritiseren passages:

Het omgaan met de computer

Wat hier gezegd is, betekent echter niet dat we daarom de com­puter of het internet moeten mijden of helemaal niet moeten gebruiken. Het hoort bij onze tegenwoordige civilisatie en we moeten toch rekening houden met de grootste ahrimanische verzoekingen die in onze tijd op de mensheid afkomen en in de toekomst nog veel uitgebreider op ons af zullen komen. Doorslaggevend is alleen, zoals bij veel soortgelijke proble­men waarvoor de huidige civilisatie ons stelt, of de mens de dingen beheerst (hier computer en internet) of dat deze de mens zullen beheersen. Het laatste gebeurt des te makkelijker als de mens ertoe geneigd is, dat wat Rudolf Steiner heeft mee­gedeeld niet ernstig genoeg te nemen of zelfs te ignoreren en dientengevolge zelf niet meer te merken wat hij op dit gebied in werkelijkheid doet. Als de mens zijn autonomie ten opzichte van de computerwereld wil behouden, dan moet hij heel pre-

des onderscheiden wat hier als zuiver technische hulp voor zijn werk nodig is, of waar hij de grens overschrijdt waarachter, in het begin vaak bijna ongemerkt, de ahrimanische verzoeking de overhand begint te krijgen. In het laatste geval loopt de mens het gevaar steeds meer, en meestal zonder het zich bewust te zijn, een instrument te worden voor doelen die hem vreemd zijn, zodat hij zelflangzaam in de ondernatuur 'meeglijdt'.92

Lezen in het astrale licht

In de voordracht van 13 januari 1924 (GA 233a) noemt Rudolf Steiner de belangrijkste anti-michaëlische impulsen van de te­genwoordige tijd: Alles wat met erfelijkheid is verbonden, alle vormen van nationalisme, het mechanische denken in alleen maar woorden en ten slotte het omgaan met het schrift. Vooral het laatste kan bijzonder effectief verhinderen dat de mens het lezen in het astrale licht leert en daardoor in de nabijheid van Michaël komt. Daarom noemt Rudolf Steiner bij deze passage dat in de omgeving van bepaalde rozenkruiserscholen de kin­deren het schrijven pas na 14-15 jaar werd bijgebracht, om zo­doende hun hogere geestelijke vermogens niet te beschadigen. Om dezelfde reden wordt op de vrijescholen begonnen met het tekenen van letters vóórdat met het schrijven wordt begonnen. Een eerste stap in deze anti-michaëlische richting werd ge­daan met de boekdrukkunst, die met haar ahrimaniserende tendens direct door de tegen Michaël werkende onderaardse 'ahrimanische anti-school' is geïnspireerd: 'In de boekdruk­kunst moeten we weliswaar een geestelijke macht zien, maar dan wel een geestelijke macht die door Ahriman als tegenstan­der van Michaël is geplaatst: (WV-b4, 20.7.1924) Het is in de wereld van nu al te merken dat deze ahrimanise­rende tendens nog verder voortschrijdt in de moderne, gedigi­taliseerde vormen van de drukkunst, en zelfs een zekere culmi­natie zal bereiken om nog veel effectiever haar doel te kunnen

147

nastreven: De mensen lostornen van hun vermogen om in het astrale licht te kunnen lezen, waarmee ze dan Michaël in de geestelijke wereld zouden kunnen ontmoeten.

De nieuwe imaginaties

Dat het internet niet alleen polair staat tegenover de michaëli­sche sfeer in de geestelijke wereld, maar zelfs haar ahrimanische tegenbeeld laat zien, blijkt uit de beschrijving van Rudolf Steiner over het wezen van de kosmische intelligentie: 'Intelligentie, dat zijn de wederzijdse gedragsregels van de hogere hiërarchieën. Wat zij doen, hoe zij met elkaar omgaan, hoe zij zich tot elkaar verhouden, dat is kosmische intelligentie: (WV-b5, 8.8.1924) Een dergelijke werking, maar nu onder de mensen op aarde, wordt in toenemende mate door het internet opgeëist. Hier wordt op zuiver ahrimanische manier een wereldwijd net gecreëerd door zoveel mogelijk mensen met elkaar te verbinden, maar zo dat daardoor de hele mensheid steeds meer wordt afgesneden van de kosmos en de hiërarchieën en wordt ingesponnen in het web dat hier eerder als ahrimanisch spinnenweb werd beschreven. De michaëlische intelligentie is vanuit de geestelijke wereld op de aarde gekomen om het de mensen mogelijk te maken vrijheid van inzicht te verkrijgen. In de elektronische media wordt echter het absolute tegenbeeld van de michaëlische intel­ligentie kunstmatig voortgebracht, een intelligentie die zuiver ahrimanisch van oorsprong is. Dientengevolge wordt de mens­heid in toenemende mate afgescheiden van de mogelijkheid om de ware geestelijke wereld via het denken te bereiken. En omdat deze afscheiding steeds verder voortschrijdt, 'wordt het men­selijke intellect [ook in antroposofische context] steeds scha­duwachtiger: (GA 204, 13.5.1921) Vooral sinds het wereldwijd in­voeren van het computerwezen heeft dit proces zich uitermate versneld. Om daar tegenwicht aan te bieden, is het noodzakelijk in de huidige 'schaduwachtige verstandsbegrippen' en de 'scha-

duwachtige intellectuele voorstellingen' de 'nieuwe imaginaties' van de geesteswetenschap tot zich te nemen. (id.) Maar in plaats daarvan worden bij het samenpersen van de antroposofische inhouden op DVD ofHDD de levende imaginaties van de an­troposofie als zuiver intellectuele 'informatie' in het wereldspin­nenweb als in een occulte gevangenis opgesloten.

Het bijzondere van de klasse-teksten

Naar aanleiding van wat hiervoor werd beschreven kunnen we de publicatie van de klasse-teksten (ook de rituele en andere esoterische teksten van Rudolf Steiner) op HDD als bijzonder tragisch beleven. Want Rudolf Steiner heeft heel specifiek het fundamentele verschil naar voren gebracht tussen deze inhou­den en zijn overige geesteswetenschappelijke voordrachten. De laatste zijn aan de mensen in gedachte- of ideeënvorm gege­ven en daardoor van meet af aan als het ware met een bescher­mende omhulling omgeven. (Daarom kon Rudolf Steiner na de Kerstconferentie ook tot een algemene publicatie over de conferentie besluiten). Met de inhouden van de klasse-teksten is het echter volkomen anders gesteld. Daar is een substantie die rechtstreeks van Michaël zelf (vanuit de bovenzinnelijke Michaëlschool) komt en daarom haar oorspronkelijk vorm van imaginaties behoudt, wat een geheel andere omgang daarmee vereist. Rudolf Steiner wijst op deze fundamentele eigenschap van de klasse-inhouden met de volgende woorden: 'Het zal dus in het algemeen nodig zijn dat de mens de geestelijke wereld eerst in de vorm van ideeën leert kennen. Op deze wijze wordt de geesteswetenschap in de Algemene Antroposofische Vereniging beoefend. Maar er zullen mensen zijn die de beschrijvingen van de geestelijke wereld willen bijwonen, die van de ideeënvorm opstijgen tot uitdrukkingswijzen die aan de geestelijke wereld zelf ontleend zijn ... Voor die mensen zullen er de drie klas-

149

sen van de 'school' zijn. Daar zal het werk in een stijgende lijn een steeds hogere graad van de esoterie bereiken. De 'school' zal de deelnemer meenemen naar gebieden van de geestelijke wereld die niet in de vorm van ideeën onthuld kunnen worden. Op die gebieden zal het noodzakelijk zijn om uitdrukkings­middelen voor imaginaties, inspiraties en intuïties te vinden: (WV-02, 20.1.1924) Dienovereenkomstig moet het omgaan met de klasse-inhouden in vergelijking met de inhouden van de algemene voordrachten van Rudolf Steiner fundamenteel ver­schillend zijn. Om die reden benadrukte hij, na het vrijgeven van zijn voordrachten, des te sterker de noodzakelijkheid van deze zo totaal andere handelwijze ten opzichte van de klasse­inhouden.

Gevaren en opgaven

In een persoonlijk gesprek wees Rudolf Steiner eens op het grootste toekomstige gevaar voor de antroposofie: haar toene­mende intellectualisering, waardoor ze aan Ahriman, de heer van de dood, in handen wordt gegeven.93 De uitgave van het werk van RudolfSteiner op internet en op HDD brengt het ver­hoogde gevaar met zich mee dat daardoor een verdere stap naar intellectualisering en versnippering van de antroposofie wordt gestimuleerd. Tegenover deze situatie moet daarom het esoterische werk bewust en versterkt geïntensiveerd worden en ook bij de bestu­dering van de teksten van Rudolf Steiner moet met zorg elke intellectualisering vermeden worden. Hij zelf verwachtte van zijn leerlingen een dergelijke omgang met zijn werk: Niet met het abstracte en steeds schaduwachtiger wordende intellect, maar met het 'hart: dat in michaëlische zin 'begint gedachten te hebben,94 om daarmee het vermogen te verwerven tot ware imaginaties te komen. Alleen daardoor zal in de mens zelf een plek ontstaan waar

150

het antroposofische wijsheidsgoed tegen Sorat en de hem die­nende ahrimanische machten wordt beschermd, zodat het in de mensheid kan voortleven. Het zo behartigen van de antro­posofie kan een primaire taak zijn voor alle groepen in de an­troposofische vereniging. In een iets latere voordracht komt Rudolf Steiner, als om het thema van het zich rond de aarde vormende spinnenweb samen te vatten, nogmaals terug op dit thema en plaatst het direct in verband met de doelen die Ahriman koestert voor wat betreft de aarde-evolutie. 'Dat is het ideaal dat Ahriman zou willen be­reiken: de individualiteiten van de mensen vernietigen, om de aarde om te vormen vanuit de kracht van het menselijke den­ken in een web van reusachtige gedachtespinnen, maar wel re­ele spinnen: (GA 205, 28.6.1921) Daarmee wordt heel duidelijk gezegd dat het hier uiteindelijk gaat om de vernietiging van het Ik, dat de kern vormt van de menselijke individualiteit. En dan wijst Rudolf Steiner op het meest effectieve middel waarmee de mens deze plannen van Ahriman kan tegenwer­ken en dat dus ook een beslissend tegenwicht kan vormen te­gen het zich wereldwijd verbreiden van de elektronische media. Het gaat om de bewuste relatie tot Christus, die te verkrijgen is langs de weg van de innerlijke ontwikkeling, die tot doel heeft in Hem dat wezen te leren kennen dat met het ware ik van de mens wezensverwant is en daardoor ook in Hem gevonden kan worden. Rudolf Steiner haalt bij deze passage de woorden van Paulus aan, die in de strijd van de mens tegen het toekomstige spinnenweb absoluut moeten worden verwezenlijkt. 'Dat is het doel van Ahriman, waaraan de mens moet ontkomen door wer­kelijk doordrongen te zijn van de geestwoorden: 'Niet ik, maar Christus in mij: zodat het ware ik in hem tot leven komt, het onsterfelijke ik: (id.) Daarmee schept de mens in zichzelf een onwankelbare innerlijke basis om niet alleen aan de ahrimani­sche machten, maar zelfs aan Sorat tegenstand te kunnen bie­den. Dan werkt de mens niet alleen, maar Christus in hem en met hem samen.

151

De perspectieven van dit strijdtoneel - dat nog de hele ko­mende tijd van de aarde-ontwikkeling zal voortduren - schetst Rudolf Steiner met het vermelden van het hemelse Jeruzalem, waar de krachten liggen die de mensheid bij de overgang van de aarde naar Jupiter zullen leiden, terwijl de aarde zelf steeds meer tot lijk zal worden. Dit thema sluit Rudolf Steiner af met de dringende oproep om begrip te krijgen voor deze dingen. Ook wijst hij op hetgeen zich met kracht daartegen zal verzet­ten: 'de grote, vreselijke zucht naar abstractie' die nu 'door de wereld gaat' en 'helemaal toegerust is om de krachten van de neergang verder tot ontwikkeling te brengen' (id.). Deze 'zucht naar abstractie' wordt nu vooral door de elektronische media zeer sterk gestimuleerd. Daar zet Rudolf Steiner de belangrijkste opgave van de antroposofische vereniging tegenover: de situatie waarin de mensheid is gekomen geesteswetenschappelijk te begrijpen, haar moedig onder ogen te zien en bewust de tegenmiddelen in te zetten die in onze tijd van de etherische wederkomst van Christus toch al verbonden zijn met de voornaamste taak van de antroposofie in de wereld.

Het noodzakelijke tegenwicht

De zegetocht van het computerwezen in het leven van de mens­heid neemt nu werkelijk adembenemende dimensies aan. Door de toenemende computerisering ook in China, India en Zuid­Amerika schrijdt deze ontwikkeling van culminatie naar cul­minatie. Daarbij komt de computer voor steeds meer mensen in de plaats van de bioscoop (ook als video) en televisie. En veel wijst erop dat de computer, met licht- en later zelfs bio-chips (zie ook eerder in dit hoofdstuk) uitgerust, alle andere media steeds meer zal verdringen en dan uiteindelijk zal vervangen. Zo moeten de volgende woorden van Rudolf Steiner, die toen primair betrekking hadden op film en bioscoop, nu beslist ook

152

in verband worden gebracht met het wezen van de computers in deze ruimere zin: 'Veel fenomenen van het moderne cultuur­leven werken storend, bijvoorbeeld met name de lichtbeelden [film], die het etherische lichaam absoluut schade toebrengen. Lichtbeelden wekken ook de zinnelijkheid op: (GA 130, notities bij een voordracht van 29.1.1911) En meteen daarna wijst Rudolf Steiner erop wat de mens hier kan helpen: een ware, uit de gees­telijke wereld geïnspireerde kunst en de geesteswetenschap, die hem het noodzakelijke innerlijke houvast kan geven, ook bij de stortvloed van elektronische media. 'Echte kunst kan dat wat uit de hogere werelden komt, tot heil van de mensen verzin­nebeelden. In de geesteswetenschappelijke wereldbeschouwing werken wij in samenwerking met bovenzinnelijke machten. Niets anders dan geestelijke kennis geeft een vast steunpunt in het innerlijk ... Maar alleen door eigen innerlijke activiteit in het wakkere innerlijk kan de ziel een vast steunpunt vinden. Een geesteswetenschappelijke stemming geeft de mensen een houvast en geeft vrede aan de mensen want ze hebben een vaste steun in het eigen innerlijk door wat hen wordt geboden door de geesteswetenschap, die voor de ziel net zo nodig is als het dagelijks brood voor het lichaam: (id.) Het materialisme, dat door de wereldwijde verbreiding van het computerwezen uitermate in de hand gewerkt is, gaat ver­gezeld van de ontwikkeling van een 'virtual reality', waartoe de mens om zich te beschermen tegen het materialisme - zonder zich dat bewust te zijn - graag zijn toevlucht wil nemen. Zo brengt hij steeds meer tijd door in de schaduwwereld van gren­zenloze dromerijen, om alle problemen en vragen die hem an­ders zouden kwellen, te ontvluchten. Maar het gevolg daarvan is dat daardoor langzaam maar zeker de meest ongebreidelde driften in de mens tevoorschijn zullen komen. Op dit gevaar wijst Rudolf Steiner met: 'Dat neemt toe van door dromerijen dronken mensen, tot aan een ongeremde hang naar crimina­liteit, omdat de tegenstanders van de Archai op deze manier in de zintuiglijke wereld werken: (id.) Dat is het werk van ah-

153

rimanische wezens die zich nu verzetten tegen de michaëlische tijdgeest en daarvoor alle denkbare middelen gebruiken. En daartoe behoren in onze tijd vooral computer en internet. Deze ontwikkeling zal echter geenszins verhinderd noch vermeden kunnen worden. 'Elk mens moet zijn plaats in de we­reld vervullen, moet iets meemaken van wat op de gekenschets­te manier in de mensheid binnenstormt. Onstandvastigheid, onzekerheid, verlies van evenwicht zullen anders gemeengoed worden. Mensen die tussen dweperij en materialisme heen en weer schommelen, kunnen de weg nergens meer vinden: (id.) Het gaat er dus niet om - en dat moet hier nog eens in alle duidelijkheid worden benadrukt - voor het computer- en het internetwezen terug te schrikken, of het te mijden. Het gaat er allereerst om - voor wat betreft de technische mogelijkheden die van internet en computer uitgaan - niet in euforie en dwe­perij te vervallen, die ons in een regelrechte verslaving kunnen meeslepen, maar om aan dat wat materieel onvermijdelijk is, een adequaat tegenwicht in de geest te bieden.95 Er moet hier vooral op drie negatieve gevolgen worden ge­wezen door de uitgebreide toepassing van het computerwezen (ook als producent van 'lichtbeelden). Het veroorzaakt in de mens: - passiviteit van het denken, - verstoring van het imaginatieve vermogen en - verzwakking van de wil. Deze drie eigenschappen hebben alle een uitgesproken anti­michaëlisch karakter. Het volgende laat dat duidelijk zien. Zo verwacht Michaël als de 'vurige gedachtevorst van de kosmos' (wv -03, blz. 60) dat de mensen de intelligentie, die hun vrij ter beschikking is gesteld, gebruiken om de geestelijke wereld ac­tief te begrijpen, zodat daardoor een bewuste verhouding tot Michaël en zijn geestsfeer zal ontstaan. Ook neemt Michaël vanaf onze tijd rechtstreeks deel aan het feit dat ' .. .in het algemene intellectuele bewustzijn van de mensheid allengs de kracht van de imaginatie zal binnenko-

154

men: (wv -03, blz. 200) Want tot de belangrijkste taken van de resterende eeuwen van het vijfde na-Atlantische tijdperk be­hoort de beslissende stap om bewuste imaginaties op te nemen waarmee de mensheid bewust het geestelijke rijk kan betreden, waar nu de etherische Christus rondgaat. Ook in verband met de wil van de mens heeft Michaël nu een belangrijke daad te volbrengen: 'Het is Michaëls taak de mens op de weg van de wil weer daarheen te leiden waar hij vandaan is gekomen, toen hij langs de weg van het denken met zijn aardse bewustzijn van het beleven van het bovenzinnelijke naar het beleven van het zintuiglijke afdaalde: (WV-03, kernge­dachte 105) Met andere woorden: Michaël wil de mensheid van nu op de weg van het willen - daar waar het vooral om het wil­len in het denken gaat - van het zintuiglijke terugbrengen tot het beleven van het bovenzinnelijke, op een nieuwe, bewuste manier. Uit het bovenstaande volgt dat de drie genoemde aantastin­gen van het innerlijk van de mens als gevolg van een voortdurend bezig zijn met elektronische media een uitgesproken anti-mi­chaëlisch karakter hebben. Daarom is het van doorslaggevende betekenis om daar vanuit de geesteswetenschap - waarvan de oorsprong bij Michaël zelf ligt - adequate geestelijke middelen tegenover te stellen om de beschreven ahrimanische aanval op de mens uit de sfeer van de ondernatuur af te weren. 'Door de geesteswetenschap wordt nu een andere sfeer geschapen waar het ahrimanische volstrekt ontbreekt. En juist door het met in­zicht opnemen van die geestelijke inhoud, waartoe de ahrima­nische machten geen toegang hebben, krijgt de mens de kracht om in de wereld Ahriman tegemoet te treden: (WV-03, 'Van de natuur naar de ondernatuur'; cursivering RS) Tegenover de algemeen verbreide passiviteit van het den­ken moet de intensieve studie van de geesteswetenschap gesteld worden, die met de grootste ernst en in de zin van de eerste trap van de moderne inwijding wordt beoefend. 'De mens moet eraan wennen de samenhangen in de wereld volgens grote, on-

155

baatzuchtige gezichtspunten te denken. Wanneer iemand als eenvoudig mens dit rozenkruiserpad wil gaan, dan is daarvoor de studie van de elementaire leer van de geesteswetenschap de beste weg [ ... ] Want juist het zich verdiepen in deze waarheden reinigt het denken en maakt het zo gedisciplineerd dat de mens rijp wordt voor de andere richtlijnen, die naar het occulte pad leiden: (GA 96, 20.10.1906) Rudolf Steiner wijst wat dit betreft vooral op het energiek bestuderen van zijn boeken Waarheid en wetenschap (wv-fI) en De filosofie van de vrijheid (wv-f2) en noemt het zich verdiepen in deze boeken 'gymnastiek voor ziel en geest' in het denken. Zo kan de geesteswetenschap iemand een betrouwbaar middel in handen geven om de passiviteit van het denken als cultuurziekte te overwinnen. Door de elektronische media wordt nu - voor de meeste mensen onbewust - het menselijke denken steeds meer ge­bonden aan de krachten van de ondernatuur, wat een bewust afstemmen van de denkkrachten op de bovennatuur, dat wil zeggen op de inhouden van de geestelijke wereld, des te nood­zakelijker maakt. Dat kan worden gedaan door zich grondig te verdiepen in de geesteswetenschap van deze tijd. Op dezelfde manier geschiedt dit ook met het wezen van het imaginatieve. Zo kan tegenover de 'lichtbeelden' (film, enzo­voort), die de imaginatiekracht van de ziel doden, in de eerste plaats effectief de 'echte kunst: die haar impulsen uit de hogere werelden haalt, worden geplaatst. Maar daarvoor is het nodig dat de mens zich tot werkelijk hartedenken opwerkt. Want in tegenstelling tot het hoofd, denkt het mensenhart in imagina­ties, die vervolgens een sociaal opbouwende werking kunnen ontwikkelen, waardoor ook de isolering en vereenzaming van de mensen, wat veroorzaakt wordt door het computerwezen, steeds meer overwonnen kan worden. Op deze plek moet vooral worden benadrukt dat het wat dit betreft niet om kunst in het algemeen gaat, en ook niet om willekeurige kunstvormen, maar alleen om die soorten kunst die kunnen leiden tot het opwekken en het activeren van het

menselijke etherische lichaam. Daartoe behoren vooral de ech­te euritmie, de ware spraakvorming en het kunstzinnig werken met kleuren dat in het etherische beleven haar oorsprong heeft. Omdat nu zelfs deze kunsten ten dele al de verbinding met de wekkende etherische krachten hebben verloren, moet ook daar­bij een strenge differentiatie volgens deze criteria plaatsvinden. Ook de goetheanistische beschouwing van de natuurfeno­menen, die een sterke imaginatie-bevorderende kracht in zich draagt, is een werkzaam middel om de aantasting van de imagi­natieve vermogens door de elektronische media effectief tegen te gaan. Hier moet nogmaals worden gewezen op het al eerder ge­noemde fundamentele onderscheid tussen een op het beeld­scherm verschijnende tekstpagina en het gedrukte boek. Omdat het laatste als eindproduct nog deel uitmaakt van de natuurlijke wereld en daarom vaak kunstzinnig kan worden vormgegeven, bestaat voor de lezer in principe de mogelijkheid om op grond van deze vormgeving de inhoud van het boek in een daarbij passende stemming op te nemen. Maar dat verdwijnt bij de elektronische weergave van tekst totaal, omdat het zich hier al­leen op het niveau van de pure 'informatie' afspeelt. Ook de verzwakking van de wil, die in onze tijd allang een algemeen cultuurverschijnsel is, wordt door het urenlang voor het beeldscherm zitten nog eens extra in de hand gewerkt. Het hier aangehaalde probleem ligt vooral in het gevaar dat een mens met verzwakte wil veel eenvoudiger door occulte kringen te manipuleren is, zoals die hier eerder werden genoemd. Om­dat deze achtergronden nauwelijks bekend zijn, wordt iemand door middel van de elektronische media des te makkelijker voor hun twijfelachtige doelen te gebruiken. Tegenover dit ernstige gevaar kan alleen het besluit geno­men worden om te mediteren - dat Rudolf Steiner trouwens ook de meest vrije daad van de mens noemde - wat dan kan resulteren in een diep en serieus meditatiefleven. Ook het wer­ken aan de zogenaamde 'basisoefeningen' kan wat dit betreft een grote hulp zijn (zie GA 245).

157

Het is allang aan de tijd om de innerlijke moed op te bren­gen om op basis van de geesteswetenschap te erkennen dat, net als toentertijd de uitvinding van de boekdrukkunst, nu de elektronische media het sterkste wapen vormen dat tegen Mi­chaël is gericht. Alleen was het eerste nog uit de krachten van de natuur gecreëerd, terwijl het laatste uit de krachten van de ondernatuur komt. Dat de elektronische media en de Michaëlimpuls tegenge­steld zijn afgestemd, kan aan de hand van nog twee voorbeel­den aanschouwelijk worden gemaakt. Rudolf Steiner zegt over Michaël: 'Michaël bevrijdt de gedachten uit het gebied van het hoofd; hij maakt er de weg naar het hart voor vrij: (WV-03, blz. 59) Maar precies het tegendeel gebeurt bij de elektronische me­dia, waardoor het wezen van de gedachten in het gebied van het hoofd vastgemetseld wordt. Daardoor ontstaat het gevaar dat de hartekrachten steeds sterker worden blootgesteld aan de impulsen die uit de lagere instinct-en begeertegebieden van het mensenwezen naar boven komen. De weg van de draak uit de onderbewuste regionen van de menselijke wil, die met het stofwisselingssysteem zijn verbonden, krijgt vrije doorgang in de richting van het hart. Hoe dat nu de Michaëlkracht kan te­genwerken, beschrijft Rudolf Steiner uitvoerig in de voordracht van 27 september 1923 (GA 223). Maar het werken van deze mi­chaëlische krachten in de mens is alleen dan mogelijk wanneer vooral de fascinatie die door de schijnbaar onbegrensde mo­gelijkheden van de elektronische media wordt gesuggereerd, wordt gecompenseerd door werkelijk met bezieling meditatief te werken met geestelijke inhouden. Het tweede voorbeeld is verbonden met de volgende woor­den van Rudolf Steiner: 'Het is Michaëls opdracht in het etheri­sche lichaam van de mensen de krachten te brengen waardoor de gedachteschaduwen weer leven krijgen; dan zullen de zielen en geesten van de bovenzinnelijke wereld zich naar de tot le­ven gewekte gedachten neigen: (wv-03, blz. 77; cursivering RS). Ook uit deze woorden blijkt heel duidelijk hoezeer het wezen

van de elektronische media deze opdracht van Michaël tegen­werkt. Want door deze media worden de menselijke gedachten in hun schimmige toestand als het ware geconserveerd en in de 'virtual reality' ingekapseld. Des te moeilijker kunnen ze vervol­gens tot leven worden gewekt en in een bewuste verbinding met de goede wezens van de geestelijke wereld worden gebracht. De geesteswetenschappelijke studie, het zich bezighouden met echte kunst en het actieve meditatieve leven in michaëli­sche zin kunnen bij het gebruik van elektronische media, die door de cultuur bepaald en daarom onvermijdelijk zijn, beslist een effectief middel zijn dat het mogelijk maakt de relatie met Michaël niet te laten afbreken, maar zelfs om zijn impulsen in de beschreven regionen van de ondernatuur binnen te bren­gen. Met andere woorden, het gaat er niet om zich passief over te geven aan de geweldige verzoeking die met de elektronische media is verbonden, maar - omdat ze toch al een centrale plaats hebben in deze wereld - om de michaëlische strijd daartegen op te nemen en uit te vechten. Maar daar is een adequate voor­bereiding en een harnas voor nodig, waarover in dit hoofdstuk al werd gesproken. Zo kan de antroposofische vereniging samen met haar eso­terische hogeschool een sterk bolwerk vormen tegen de we­reldwijde negatieve gevolgen van de elektronische media. De eerste door het behartigen zowel van intensieve geestesweten­schappelijk studie als door het beoefenen van de verschillende antroposofisch geïnspireerde kunsten; en de tweede door het ontwikkelen van een actief en op Michaël gericht (eigentijds) meditatief leven. De tweede verzoeking die zich steeds meer vooral door het internet onder de mensheid verbreidt, ligt in de illusie dat men door zijn mogelijkheden een soort nieuw sociaal contact on­der de mensheid zou kunnen doen ontstaan. Daarbij wordt er alleen veel te gemakkelijk aan voorbijgegaan dat dit alleen op het vlak van pure 'informatie' ontstaat en zich alleen maar bin-

159

nen de ondernatuur ontplooit. Ook hier gaat het er niet om dit soort relaties te veroordelen, maar vooral om het creëren van een adequaat tegenwicht. Dat kan in de zin van de epigraaf van dit hoofdstuk alleen dan worden bereikt als het toenemend ver­strikt zijn van de mensheid in de krachten van de ondernatuur duidelijk wordt onderkend, zodat een nieuw, uit vrije wil ge­schapen en volbewust contact tussen mensen door middel van de bovennatuur kan ontstaan. Een dergelijke mogelijkheid tot gemeenschapsvorming van­uit de krachten van de bovennatuur werd door Rudolf Steiner bij de Kerstconferentie door de nieuw opgerichte antroposofi­sche vereniging mogelijk gemaakt. Zoals reeds op andere plaat­sen is beschreven, ging het hier om de verwerkelijking van het woord van Christus: 'Mijn rijk is niet van deze wereld: (Joh. 18·36) dat Rudolf Steiner interpreteerde in de zin dat Christus in deze wereld zelf is afgedaald om te midden van de door Ah­riman beheerste wereld zijn eigen rijk te stichten en de mensen de mogelijkheid te geven aan de uitbreiding daarvan mee te werken.96 Van dit oerbeeld uitgaande, gaf Rudolf Steiner de leden van de antroposofische vereniging de bovenzinnelijke grondsteen, ofwel de steen der liefde, opdat zich daarop een nieuwe men· sengemeenschap zou kunnen vormen. Deze gemeenschap staat dan volledig verankerd in de moderne, verregaand ge-ahrima- nis eerde civilisatie, maar heeft als basis iets wat als grondsteen der liefde niet uit deze wereld, maar uit het rijk van Christu werd gebracht. Daarmee heeft Rudolf Steiner de mensen een nieuwe en tegelijk door en door christelijke sociale vorm gegeven dit: als deze wereldwijd wordt verbreid, een tegenwicht vanuit de bovennatuurlijke wereld tot stand kan brengen tegenover het spinnenweb dat in de ondernatuur ontstaat, zoals dat in eerdere hoofdstukken werd beschreven. Uit wat hier gezegd is, wordt duidelijk hoe nauw het thema van de elektronische media ook met het tweede deel van dit

160

boek verbonden is, met het mysterie van de grondsteenlegging, waarin Rudolf Steiner voor veel wat pas nu in de mensheid is gekomen en wat in de toekomst ongetwijfeld nog zal geschie­den, de mensen een geestelijk middel in handen heeft gegeven om deze problemen op michaëlische wijze het hoofd te bieden. Ook het thema dat in het eerste deel van dit werk werd be­sproken is met de hier behandelde problemen nauw verbon ­den. Als we de genoemde elektronische openbaarmaking van de esoterische inhouden uit het werk van Rudolf Steiner bezien, dan is dat een feit dat niet meer veranderd kan worden. De vraag die dat oproept is: hoe kunnen wij ook hier een tegenwicht tot stand brengen? De oplossing ligt mijns inziens in de taak die in het eerste deel van dit boek werd gesteld: hoe vinden we in onze tijd een directe verbinding met Rudolf Steiner? Wordt deze verbinding gemaakt en verder door de leden van de antroposofische vereniging intensief behartigd, dan kunnen de negatieve gevolgen van een dergelijke openbaarmaking voor het huidige lot van de Michaëlschool op aarde worden afge­wend. Want alleen door een reële verbinding met Rudolf Stei­ner wordt de door hem gestelde voorwaarde dat zijn werk niet gescheiden mag worden van zijn naam, gegarandeerd, omdat de bescherming hiertegen niet alleen uit de mensen op aarde kan komen, maar ook door bemiddeling van de geestelijke we­reld, de gestorven antroposofen die zich daar bevinden en Ru­dolf Steiner zelf. Maar daarvoor is het nakomen van een andere voorwaarde noodzakelijk. In een tijd waarin het volledige werk van Rudolf Steiner, inclusief de intiemste en de meest esoterische inhou­den, voor de openbaarheid toegankelijk wordt gemaakt - en die openbaarheid zal daarmee heus niet anders omgaan dan met welke esoterische literatuur dan ook die op de markt komt - zal nog meer dan in de tijd van Rudolf Steiner het volgende no­dig zijn. Er moeten mensen zijn die op de inhouden die Rudolf Steiner heeft gehaald uit de werkelijkheid van de moderne initi­atie - die het middelpunt vormt van de nieuwe mysteriën - met

161

de juiste stemming ingaan, respectievelijk bereid zijn deze in­houden in zich op te nemen. Want alleen daardoor kan het feit van het elektronisch openbaar maken van deze inhouden op een geestelijke wijze worden gecompenseerd en derhalve kan de onvermijdelijke schade worden afgewend. Rudolf Steiner spreekt daarover in de laatste voordracht van de Paascyclus die hij na de Kerstconferentie in Dornach heeft gehouden: 'Maar het zal vóór alles noodzakelijk zijn dat het erkennen, het schouwen, het beleven van het geestelijke, dat uit de huidige initiatie gewonnen kan worden, met waardering en eerbied uit vrijheid wordt opgenomen. Want zonder waar­dering, zonder eerbied is een werkelijke kennis, is een geeste­lijk leven van de mensheid eigenlijk niet mogelijk: (GA 233a, 22.4.1924) Daar tegenin werken in onze tijd en met veel succes vooral de elektronische media, die eenvoudig alles wat binnen hun invloedssfeer komt, en dus ook de meest esoterische in­houden, naar het vlak van de zuivere informatie omlaag halen en daarmee elk gevoel van 'waardering en eerbied' tegenover deze inhouden al in de kiem smoort. Tegenover deze tendens moet volbewust een andere tendens geplaatst worden, die door Rudolf Steiner opgepakt en verder ontwikkeld is en eigenlijk teruggaat naar Goethe, Schiller en Novalis. Want Goethe had nooit tot zijn baanbrekende natuur­wetenschappelijke studies kunnen komen zonder zich met de diepste eerbied tot de fenomenen van de natuur te wenden. En Schiller zou ook nooit zijn revolutionaire vrijheidsidealen heb­ben kunnen ontwikkelen zonder dezelfde diepe eerbied voor het wezen van de mens te hebben. En ook Novalis zou nooit zijn magisch idealisme hebben kunnen funderen zonder de diepste eerbied voor de geestelijke wereld die hij in zich droeg. Daarom kan in de laatste hier geciteerde woorden van Ru­dolf Steiner een direct aanknopingspunt en voortgang worden gezien van waarmee Goethe begonnen was in zijn Pedagogische Provincie, dat te vinden is in het tweede boek van Wilhelm Meis­ters Wanderjahre. Daar wordt erop gewezen dat in de moderne

162

tijd geen mens meer de eerbiedskrachten als vanzelfsprekend met zich meebrengt in het leven, maar de opdracht heeft deze vrij in zichzelf te ontwikkelen. 'Maar één ding brengt niemand op de wereld mee, en toch is dat waarop het allemaal aankomt, opdat de mens in alle opzichten een mens wordt ... eerbied!,97 Zo werd door Goethe al aangeduid dat het niet om oude, over­geërfde eerbiedskrachten gaat, maar om nieuwe krachten, die door zelfopvoeding verworven moet worden. Alleen als vanuit deze krachten die - zoals we hebben ge­zien - de basis vormen voor de moderne scholingsweg in het tijdperk van de bewustzijnsziel, door de leden van de antropo­sofische vereniging wordt omgegaan met de esoterische inhou­den van de Michaëlschool, wordt een tegenwicht tegenover de openbaarmaking daarvan in het algemeen - en in elektronische vorm in het bijzonder - gecreëerd. Daarmee hebben we gewezen op de meest urgente taken van de antroposofische vereniging enerzijds en de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap anderzijds. Als in de eerste een ver­diept bezig zijn met het mysterie van de grondsteenlegging, dus met de eigen esoterische basis, werkelijk plaatsvindt, zodat de resultaten van een dergelijke arbeid als gemeenschapsvormend principe in de vereniging zichtbaar worden, en wordt binnen de Michaëlschool de relatie tot de oprichter, Rudolf Steiner, en tot de haar leidende tijdgeest behartigd, dan kunnen naar mijn overtuiging de negatieve gevolgen van de genoemde openbaar­makingen worden afgewend. Dan kan het ongeluk - in de zin van het 'sprookje' van Goe­the - getransformeerd worden in een des te krachtiger impul­sering van ons werk, en bovendien in de vernieuwde wil om de doelen aan te pakken en te volbrengen die Rudolf Steiner voor de antroposofische vereniging en haar ziel, de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap, heeft gesteld.

Addendum II

Rudolf Steiner over de toekomstige jeugd98

'De toekomstige jeugd komt uit heel andere kosmische werel­den dan wij, dat zal zich in de toekomst nog sterker voordoen. Deze jeugd brengt een ongelooflijk denkvermogen, een virtuo­siteit in het denken mee. Dat is echter de grootste verzoeking en tegelijk de grootste ahrimanische aanval tegen de antroposofie. Daar dreigt het gevaar dat door het ongelooflijke gemak waar­mee antroposofische begrippen worden opgepakt, de zaak in het denken blijft steken, en dat zich een ongelooflijk tevreden­heidsgevoel ontwikkelt in het denken over antroposofie; maar tot de scholing zal niet worden doorgestoten. Het enige wat de jongeren gegeven kan worden, wat hun kracht zal geven om de toekomstige gebeurtenissen het hoofd te bieden, is dat ze de antroposofie in de scholing ontdekken. De scholing is het fundament en het enige waardoor de studie tot een werkelijk doel kan leiden. - Als antroposofie als weten­schap wordt geleerd, wordt ze schadelijk. Antroposofie mag nooit alleen maar theorie zijn; ze moet concreet tot leven ko­men. Als het alleen maar bij een leer blijft, dan wordt ze gedood en wordt ze overgegeven aan Ahriman, de Heer van de Dood. - Het denken en het zich eigen maken van een paar antropo­sofische begrippen valt de mensen van nu veel makkelijker dan slechts één enkele gewoonte afleren. Wat de antroposofie van onze zielen maakt, dat is veel be­langrijker dan al het theoretische weten over geestesweten­schappelijke begrippen: Duitstalig zur Übersicht Merkblatt- Beilage 20: Zusammengepreßt Wesenzüge von Internet und HDD Sergej O. Prokofieff "Die Unter-Natur muß als solche begriffen werden." Rudolf Steiner, März 1925 Im aktuellen Prospekt des Rudolf-Steiner-Verlags wird die Veröffentlichung der 350 Bände der Gesamtausgabe Rudolf Steiners (1) in digitalisierter Form angekündigt. Um die Folgen davon richtig einschätzen und vor allem um Wege zu finden, das Geschehene im geistigen Sinne ausgleichen zu können, wie Rudolf Steiner in seinem Aufsatz "Von der Natur zur Unter-Natur" (2) beschreibt, gibt Sergej Prokofieff die folgenden Ausführungen zu bedenken. (3) Das Wesen des Internets läßt sich esoterisch am besten auf Grundlage des Vortrages verstehen, den Rudolf Steiner am 13.Mai 1921 in Dornach gehalten hat. (4) In diesem Vortrag beschreibt Rudolf Steiner, wie die weitere Entwicklung des heutigen abstrakten Intellekts, der eigentlich nur "automatisch" wirken kann und an sich "bloß schattenhaften Charakter" hat, mit dem man nur das Mineralische als solches und niemals das Lebendige, geschweige denn das Seelische oder Geistige begreifen kann, allmählich eine Art neuen Naturreiches erzeugen wird. Dieses gespenstische Naturreich wird sich zwischen den mineralischen und pflanzlichen bilden und nach der Wiedervereinigung des Mondes mit der Erde [a] im 7. bis 8. Jahrtausend lebendig werden. Die Imagination vom Spinnennetz Es ist erschreckend, wie zutreffend in bezug auf die heutige Weltsituation Rudolf Steiner dieses einstige Reich beschrieben hat: "Und aus der Erde wird aufsprießen ein furchtbares Gezücht von Wesenheiten, die in ihrem Charakter zwischen dem Mineralreich und dem Pflanzenreich drinnenstehen als automatenartige Wesen mit einem überreichlichen Verstande, mit einem intensiven Verstande. Mit dieser Bewegung, die über der Erde Platz greifen wird, wird die Erde überzogen werden wie mit einem Netz, einem Gewebe von furchtbaren Spinnen, Spinnen von einer riesigen Weisheit, die aber in ihrer Organisation nicht einmal bis zum Pflanzendasein heraufreichen, furchtbare Spinnen, die sich ineinander verstricken werden, die in ihren äußeren Bewegungen alles das imitieren werden, was die Menschen ausdachten mit dem schattenhaften Intellekt, der sich nicht anregen ließ von demjenigen, was durch eine neue Imagination, was überhaupt durch Geisteswissenschaft kommen soll. All dasjenige, was die Menschen an solchen Gedanken denken, die irreal sind, das wird wesenhaft. Die Erde wird überzogen sein [...] mit furchtbaren mineralischen-pflanzlichen Spinnen, die sehr verständig, aber furchtbar bösartig sich ineinanderspinnen. Und der Mensch [...] wird sein Wesen mit diesen furchtbaren mineralisch-pflanzlichen Spinnengetieren vereinigen müssen." (5) Diese Spinnengetiere werden dann ausgesprochen ahrimanischen Charakter haben. [b] Wenn man heute, in der Zeit der weltweiten Verbindungen durch Computer und Internet, diese prophetischen Worte des Geistesforschers liest, kann man fast bestürzt sein, wie schnell diese Prophezeiung begonnen hat, Wirklichkeit auf der Erde zu werden. Es ist, als ob Rudolf Steiner mit seinem Geistesblick das heutige Internet von jenseits der Schwelle geschaut und ganz genau beschrieben hätte, dabei die Menschen ausdrücklich warnend, dass in nicht allzu ferner Zeit, mit der erneuten Vereinigung von Mond und Erde, dieses ganze Internet-Computergewebe und überhaupt alles das, was mit der Entwicklung des künstlichen Intellekts [c] verbunden ist, plötzlich lebendig werden wird, und der Mensch "wird sein Wesen mit diesen furchtbaren mineralisch-pflanzlichen Spinnengetieren vereinigen müssen". Wenn man berücksichtigt, wie viele Menschen, vor allem Jugendliche, schon regelrecht computersüchtig sind und die meiste Zeit am Bildschirm verbringen, ohne genügenden Willen, sich davon zu trennen, dann kann man sich vorstellen, wie unendlich viel größer die Abhängigkeit von diesem spinnenhaften Reich sein wird, wenn in der Zukunft dieses ganze Gewebe lebendig werden wird. Dann wird der Mensch kaum eine Chance haben, sich davon zu trennen. Das erschreckende Bild eines Insektes im Netzgewebe einer großen und gierigen Spinne, das sich vergeblich zu befreien sucht, ergibt eine zutreffende Vorstellung dieser Zukunft der Menschheit. Und es wird eine ganz besondere Aufgabe sein, mit Mitteln der weißen Magie [d] solche Menschen aus ihrer Verbindung mit diesen Wesen zu befreien. nach oben Absichtlich geschaffen Nun weist Rudolf Steiner in dem erwähnten Vortrag auch darauf hin, dass es in der Menschheit gewisse okkulte Kreise gibt, [e] die von dieser auf die Menschheit zukommenden Gefahr wohl wissen und sie durch absichtliche Geheimhaltung bewusst fördern wollen. "Denn es gibt auch solche [Menschen], welche durchaus die bewussten Verbündeten des Verspinntwerdens des Erdenmenschendaseins sind." (6) [f] Nimmt man diese Worte Rudolf Steiners ernst, dann besteht kein Zweifel, dass ebendiese okkulten Kreise, die die oben beschriebenen Geheimnisse kennen und doch die Menschheit gerade in jene unselige Richtung stoßen wollen, für das Internet, als das passendste Vehikel für das Erreichen dieser Zukunft, auch den entsprechenden Namen gefunden haben und wie einen geheimen Code verbreiten ließen: www - world wide web (weltweites Spinnengewebe). [g] Meines Erachtens gehören diese okkulten Kreise zu denjenigen geheimen Bruderschaften des Englisch sprechenden Westens, über die sowie ihre okkult-politischen Absichten Rudolf Steiner so viel Aufklärendes in seinen Vorträgen während des Ersten Weltkrieges gesagt hat. (7) Das bedeutet aber nicht, dass diejenigen, die dem Internet diese Benennung gegeben haben, selber zu diesen okkulten Kreisen gehören. Solche Menschen sind meistens mehr oder weniger äußere Figuren, die nur benutzt werden und selber kaum davon wissen. Man fragt sich, ob nicht aus dem gleichen Quell auch einige andere Bezeichnungen in die Welt gekommen sind, wie zum Beispiel eine Hotel-Kette in Deutschland mit dem Namen "Sorat"(das größte Hotel derselben befindet sich im Zentrum Berlins) oder weltweit verbreitete Satelliten-Antennen, auf deren Tellermitte mit großen roten Buchstaben der Name "SatAn" geschrieben steht; oder in neuesten Computersystemen trifft man immer öfter dämonische Bilder und Worte: zum Beispiel bei dem Internetbrowser "Mozilla"den Kopf eines roten Drachen (8) und anderes mehr. Am Schluss des zitierten Vortrages sagt Rudolf Steiner noch, als ob er die später kommenden Einwände einiger Anthroposophen gegen diesen Tatbestand voraussähe: "Die Menschen möchten die Augen verschließen vor diesen Dingen, möchten sagen: Nun, die Dinge haben doch nicht diese Bedeutung. Aber die Zeichen sind eben durchaus da, und die Zeichen sollten von den Menschen verstanden werden." (9) Und zu solchen Zeichen, die heute klar gesehen und unbedingt verstanden werden müssen, vor allem von den Anthroposophen, gehört noch das Folgende: nach oben Die Zahl des Tieres Nach der okkulten Lehre der Kabbala haben alle hebräischen Buchstaben ihre Zahlenentsprechungen. [h] Rudolf Steiner hat dies ausführlich im 11.Vortrag seines Apokalypse-Zyklus dargestellt, wo es um die Entzifferung des Namens des Sonnendämons -"Sorat"- geht. (10) Bei dieser Gelegenheit weist Rudolf Steiner darauf hin, dass das Zahlenäquivalent des Buchstabens W (auf hebräisch Waw) 6 ist. Daraus ergibt sich, dass die okkulte Bedeutung von "www"- "666" ist, [i] der Name des Tieres aus dem Abgrund, von dem in der Apokalypse geheimnisvoll gesagt wird: "Hier ist Weisheit. Wer Verstand hat, der überlege die Zahl des Tieres; denn es ist eines Menschen Zahl, und seine Zahl ist sechshuntersechsundsechzig." (11) Der Hinweis auf eines "Menschen Zahl" heißt hier, dass das Tier, das keine menschliche Natur besitzt, etwas, was vom Menschen selber kommt, für seine Angriffe gegen die Menschheit benutzen wird. Dazu gehören heute meines Erachtens auch das Internet und überhaupt alles, was mit künstlicher Intelligenz verbunden ist. [k] Daraus folgt, dass die Absichten der erwähnten okkulten Kreise sich nicht bloß auf das geistige Verspinnen der Menschheit beziehen, sondern darauf, dass das ganze Unterfangen schlussendlich in den Dienst von "Sorat" gestellt wird. Da aber letzterer vor allem der Gegner des Ich-Prinzips in der Menschheit ist, muss das Verspinnen der Menschheit in die lebendig gewordene künstliche Intelligenz zum allmählichen Ich-Verlust führen. [l] Binden an die Unternatur Dass die ganze heutige Digital-Industrie genau in diese Richtung gesteuert wird, ist aus dem Folgenden klar zu ersehen. Zurzeit werden solche Chips als Grundlage des Computers produziert, in denen vor allem Elektrizität als Informationsträger beziehungsweise Aufbewahrer (Speicher) benutzt wird. Jedoch steht die nächste Generation von Chips schon vor der Tür, in denen nicht allein Elektrizität, sondern auch Licht als Informationsträger verwendet wird. Dadurch wird ein Chip von gleicher Größe tausendfach mehr Informationseinheiten beinhalten können. Dies ist aber nicht der Höhepunkt der diesbezüglichen Entwicklung, denn es gibt im Westen große Firmen, die schon jetzt Experimente durchführen, in denen die Chips der Zukunft nicht mehr Licht, sondern mikrobiologische Elemente als Informationsträger benutzen werden. Diese neuen "biologischen Chips" werden nochmals tausendfach mehr Informationseinheiten in sich haben als die "Licht-Chips". Dabei werden aufgrund der Durchdringung der Bio-Chips mit Elektrizität diese von Anfang an fest an die Unternatur gebunden. So geht die ganze Entwicklung unmissverständlich in die Richtung der oben angeführten Imagination Rudolf Steiners über das die Erde umspannende und später belebte Spinnengewebe. nach oben Elektronisch zusammengepresst Etwas Ähnliches, obwohl in anderer Form, geschieht mit der CD, DVD oder mit dem externen Speicherlaufwerk (HDD). [m] Um zu verstehen, worum es hier eigentlich geht, muss man berücksichtigen, dass, als die früher von Michael [n] verwaltete kosmische Intelligenz von der Sonne auf die Erde kam und dort menschliche Intelligenz wurde, (12) sie durch einen gewaltigen Prozeß der Zusammenziehung oder Verengung ging. Diese Intelligenz wird, soweit sie im Menschen nicht von Ahriman ergriffen wird, erst nach dem Tode des Menschen bei der Ausweitung seines Ätherleibes im Kosmos auf "natürliche Weise" frei, das heißt bei dem Prozess, der ihrem Zusammenschrumpfen entgegengesetzt, polar ist. Nur das Betreten des modernen Schulungsweges, [o] der die Entwicklung des lebendigen Denkens als seinen Ausgangspunkt hat, kann diese Ausweitung in die geistige Welt hinein schon während des Erdenlebens bewirken und damit eine neue, bewusste Verbindung des Menschen mit dem Kosmos und dort mit Michael selbst gewährleisten. Dagegen wirken vor allem nach 1998 (3 x 666) die dem Sorat dienenden ahrimanischen Mächte. (13) Denn Ahriman möchte - die Kräfte der Unternatur dazu benutzend - die michaelische Intelligenz mit der von ihm geschaffenen künstlichen Intelligenz durchdringen, die unter anderem in der Digitalisierung des Gedankenwesens besteht. Für ihn ist das einer der Wege, wie er die irdisch gewordene Intelligenz in seine Macht bekommen will. Anfänglich ist dies schon durch die Fixierung der menschlichen Gedanken mittels der Druckkunst geschehen und wird durch ihre Digitalisierung jetzt weitergetrieben. "Denn was will Ahriman gegenüber dem Michael durch die Druckkunst? Er will - Sie sehen es heute überall aufsprießen - die Eroberung der Intelligenz, jene Eroberung der Intelligenz, welche überall dort besonders eingreifen will, wo die Verhältnisse dazu günstig sind." (14) Und solche günstigen Verhältnisse findet Ahriman heute vor allem in der Welt der Computer- und Digitalindustrie. Anthroposophische Inhalte So kann man den Prozeß der "Zusammenpressung" der anthroposophischen Inhalte im ahrimanischen Sinne hier beinahe mit Händen greifen. Die Gesamtausgabe umfasst heute fast 350 Bände; auf einer gewöhnlichen CD-ROM [m] digital erfasst, braucht man dafür noch mehrere Disks. Durch die neueste DVD-Technologie kann man jedoch alle 350 Bände auf nur zwei bis drei Disks zusammenpressen. Und auf einer HDD bleibt neben alle Bänden auch noch genug Platz für den künstlerischen Nachlass. Wenn man etwas Gefühl für die spirituelle Seite der Sache hat, kann man durch bloßes Nachdenken darüber fast einen physischen Schmerz empfinden. Gleichzeitig wird diese unglaubliche Fixierung und Zusammenpressung der geistigen Inhalte im Gegensatz zur Druckkunst - die, wenn auch schon ahrimanisch geprägt, doch durch die Art, wie sie ursprünglich erfunden wurde, bis zu einem gewissen Grad über die mechanischen Vorgänge mit der Naturwelt noch verbunden bleibt -, dadurch erreicht, dass bei der CD-, DVD- und Computer-Industrie alles noch tiefer in die Unternatur hineingezogen wird. Dort aber besitzen die ahrimanischen Mächte eine außerordentliche Gewalt, womit sie in nächster Zukunft noch viel größere technische "Wunder" hervorbringen werden als dies bis jetzt der Fall ist. Man darf dabei nicht der Illusion verfallen, man könne in gleicher Weise das Internet oder die CD/DVD "adeln", wie Rudolf Steiner dies für die Druckkunst andeutet. Denn im Reiche der Unternatur sind die Hindernisse ungemein größer. Einer der Gründe dafür ist, dass die Hauptbedingung, die Rudolf Steiner für die Adelung der Druckkunst angibt, in diesem Falle viel schwieriger zu erfüllen ist: "Wir müssen durch heilige Gesinnung gegenüber dem, was da in der Michael-Weisheit lebt, die Druckkunst adeln!" (15) Demgegenüber bringen Internet, DVD oder HDD alles auf die Ebene der bloß abstrakten Information, die außerdem noch völlig zerstückelt wird (es taucht hier sogleich das Bild des durch Typhon zerstückelten Osiris auf) und die somit auf eine Weise in der Menschheit Verbreitung findet, der gegenüber von vornherein so gut wie keine "heilige Gesinnung" möglich ist. [p] nach oben "Irrwahn der Zweizahl" Schaut man vor diesem Hintergrund auf das Wesen des Computers selbst, das heißt auf die Art, wie in ihm Information bearbeitet und gespeichert wird, dann findet man, dass dort alles auf eine Dualität aufgebaut ist, die dann rein quantitativ durch Wiederholung und verschiedene Kombinationen endlos vermehrt werden kann. Dieses Grundprinzip, das heute weltweit die Grundlage des Computerwesens bildet, bezeichnete Rudolf Steiner als "Irrwahn der Zweizahl". (16) Damit ist auch diejenige Kraft in der Menschheitsentwicklung direkt verbunden, die in unserer Zeit am stärksten gegen den Michael-Impuls kämpft, der immer nur der Zahl "Drei" verbunden ist. "Es ist ja eingezogen in dieses neuere Bewusstsein der Menschheit der Irrwahn der Zweizahl, und es ist hintangehalten worden die Wahrheit von der Dreizahl." (17) Und daraufhin beschreibt Rudolf Steiner weiter, wie alles, was aus Michael-Inspirationen kommt, immer dreifach ist: [q] Sei es die Dreigliederung des sozialen Organismus, die Dreiheit der Gestalten in der Skulpturgruppe Rudolf Steiners, die Gliederung der Grundsteinmeditation und noch vieles mehr. Hier hat die Anthroposophische Gesellschaft und vor allem die Hochschule eine ganz besondere Aufgabe: dem ahrimanischen Prinzip der Zweiheit, das vor allem durch das Computerwesen weltweite Verbreitung gefunden hat, das michaelische Prinzip der Dreiheit als wichtigstes Bauelement einer zukünftigen spirituellen Kultur bewusst entgegenzustellen und auf allen Gebieten des menschlichen Lebens und Tuns zu verwirklichen. Die Inkarnation Ahrimans Über die Zweiheit sagt Rudolf Steiner noch in dem selben Vortrag: "Das alles, was in diesem Irrwahn [der Zweizahl] wirkt, das ist im Grunde genommen Schöpfung der ahrimanischen Einflüsse, jener Einflüsse, die sich einstmals konzentrieren werden in der Inkarnation des Ahriman, von der ich Ihnen schon gesprochen habe." (18) Daraus folgt, dass die ganze Computer- und Internet-Industrie heute das wirksamste Mittel ist, um die bevorstehende Inkarnation Ahrimans vorzubereiten beziehungsweise seine irdische Tätigkeit unter für ihn möglichst günstigen Bedingungen verlaufen zu lassen. Denn das sich durch das Internet um die Erde herum bildende Netz der ahrimanischen Spinnenwesens wird von Anfang an in einer direkten Verwandtschaft stehen zu dem im physischen Leibe erscheinenden Ahriman, ihm besonders erfolgreich dienen und ihm ausgesprochen günstige Wirkensmöglichkeiten bieten. Schon heute findet man die gemeinsten und verleumderischsten Angriffe auf Rudolf Steiner, die Anthroposophie, auf Waldorfschulen und andere anthroposophische Einrichtungen und Tochterbewegungen im Internet. Und diese weltweite Wirkung ist mit der früheren, mittels der Druckkunst, nicht zu vergleichen. Es besteht kein Zweifel, dass dies in nächster Zukunft noch viel stärker werden wird, vor allem mit dem Erscheinen der Gesamtausgabe im Internet und auf DVD, da dann alle vermeintlich "angreifbaren Stellen" in der Gesamtausgabe ohne jegliche Mühe unmittelbar und rasch zugänglich sein werden. nach oben Das Umgehen mit dem Computer Das Gesagte bedeutet jedoch nicht, dass man deshalb den Computer oder das Internet nicht benutzen solle. Sie gehören zu unserer gegenwärtigen Zivilisation und zugleich zu den größten ahrimanischen Versuchungen, die heute auf die Menschheit zukommen und in der Zukunft noch mehr zukommen werden. Entscheidend jedoch ist, wie bei vielen ähnlichen Problemen, vor die uns die heutige Zivilisation stellt, ob der Mensch den Computer und das Internet beherrscht oder diese den Menschen. Letzteres geschieht um so leichter, insofern der Mensch dazu neigt, das von Rudolf Steiner Mitgeteilte nicht ernst genug zu nehmen oder sogar zu ignorieren, und infolgedessen selber nicht mehr bemerkt, was er auf diesem Gebiet in Wirklichkeit tut. Wenn er seine Autonomie über die Computerwelt behalten möchte, so muß er ganz genau unterscheiden, was hier als rein technische Hilfe für seine Arbeit objektiv nötig ist und wo er eine Grenze überschreitet, hinter der, zunächst unmerklich, die ahrimanisch Verführung überhandzunehmen anfängt. In letzterem Falle beginnt der Mensch zunehmend, ohne sich dessen bewusst zu werden, ein Instrument für ihm fremde Zwecke zu sein, so dass er allmählich selber in die Unternatur "mitgleitet". (19) Lesen im Astrallicht Im Vortrag vom 13.Januar 1924 (20) hat Rudolf Steiner die wichtigsten antimichaelischen Impulse der Gegenwart aufgezählt: alles, was mit der Vererbung verbunden ist, alle Formen des Nationalismus, das mechanische Denken in bloßen Worten und schließlich den Umgang mit der Schrift. Vor allem das Letztere kann besonders effektiv verhindern, dass der Mensch zum Lesen im Astrallicht aufsteigt und dadurch in die Nähe von Michael kommt. Deshalb erwähnt Rudolf Steiner an dieser Stelle, dass in der Umgebung von gewissen Rosenkreuzerschulen das Schreiben den Kindern erst nach dem 14./15. Lebensjahr beigebracht wurde, um damit ihre höheren geistigen Fähigkeiten nicht zu verderben. Aus dem gleichen Grund lehrt man in der Waldorfschule die Buchstaben zuerst zu malen und dann erst zu schreiben. Die Druckkunst ist mit ihrer antimichaelischen Tendenz unmittelbar von der gegen Michael wirkenden unterirdischen "ahrimanischen Gegenschule" inspiriert: "Man muß in der Druckkunst zwar eine geistige Macht sehen, aber eben die geistige Macht, die von Ahriman dem Michael entgegengestellt worden ist." (21) Man wird sehr bald bemerken, dass diese ahrimanisierende Tendenz in den modernen, digitalisierten Formen der Druckkunst ihre Fortsetzung findet und sogar eine gewisse Kulmination erreicht, um noch viel effektiver ihr Ziel zu erreichen: den Menschen heute von der Fähigkeit, im Astrallicht lesen zu können und auf diese Weise Michael in der geistigen Welt zu begegnen, abzuschneiden. nach oben Die neuen Imaginationen Dass das Internet der michaelischen Sphäre in der geistigen Welt nicht nur polar entgegengesetzt ist, sondern ihr ahrimanisches Gegenbild darstellt, geht daraus hervor, wie Rudolf Steiner das Wesen der kosmischen Intelligenz beschreibt: "Intelligenz sind die gegenseitigen Verhaltensmaßregeln der höheren Hierarchien. Was die tun, wie sie sich zueinander verhalten, wie sie zueinander sind, das ist kosmische Intelligenz." (22) Eine ähnliche Funktion, aber jetzt unter den Menschen auf der Erde, beansprucht heute das Internet in zunehmendem Maße. In rein ahrimanischer Form wird hier versucht ein weltweites Netz zu schaffen, das möglichst viele Menschen miteinander verbindet, aber auf eine Art, dass dadurch die ganze Menschheit vom Kosmos und den Hierarchien mehr und mehr abgeschnitten und an das gekettet wird, was oben als ahrimanisches Spinnennetz beschrieben wurde. Die michaelische Intelligenz ist aus der geistigen Welt auf die Erde gekommen, um dem Menschen das Erlangen der Freiheit in der Erkenntnis zu ermöglichen. Dagegen führt die eingangs erwähnte Computersucht in die genau entgegengesetzte Richtung. Durch die fortschreitende Abtrennung des Menschen von der wahren geistigen Welt wird "der menschliche Intellekt immer schattenhafter und schattenhafter". (23) Vor allem mit der weltweiten Einführung des Computerwesens wird dieser Prozess ungemein beschleunigt. Um dem entgegenzuwirken, muss man in die heutigen "schattenhaften Verstandesbegriffe" und in die heutigen "schattenhaften intellektuellen Vorstellungen" die "neuen Imaginationen" der Geisteswissenschaft aufnehmen. (24) Beim Einpressen ihrer Inhalte auf DVD oder HDD dagegen geschieht gerade das Gegenteil. Die lebendigen Imaginationen der Anthroposophie werden als rein intellektuelle "Informationen" in das Weltspinnennetz wie in ein okkultes Gefängnis gesperrt. [...] Gefahren und Aufgaben In einem privaten Gespräch hat Rudolf Steiner einmal auf die größte künftige Gefahr für die Anthroposophie hingewiesen: (25) ihre zunehmende Intellektualisierung, wodurch sie Ahriman, dem Herrn des Todes, übergeben wird. Die Herausgabe des ganzen Werkes Rudolf Steiners im Internet und auf HDD bringt die erhöhte Gefahr mit sich, dass damit ein weiterer Vorschub zur Intellektualisierung und Zerstückelung der Anthroposophie geleistet wird. Diesem Geschehen muss man jetzt verstärkt eine bewusste Intensivierung der esoterischen Arbeit innerhalb der Freien Hochschule für Geisteswissenschaft [r] entgegenstellen sowie eine sorgfältige und jede Intellektualisierung vermeidende Studienarbeit an den Texten Rudolf Steiners. Er selbst hat von allen seinen Schülern einen solchen Umgang mit seinem Werk erwartet: nicht mit dem abstrakten und immer schattenhafter werdenden Intellekt, sondern mit den "Herzen", [s] die im michaelischen Sinne "beginnen Gedanken zu haben" (26) und damit zu den wahren Imaginationen aufzusteigen vermögen. Nur dadurch wird im Menschen selbst ein Ort entstehen, wo das anthroposophische Weisheitsgut vor Sorat und den ihm dienenden ahrimanischen Mächten geschützt wird, um weiter in der Menschheit leben zu können. Solche Pflege der Anthroposophie kann eine primäre Aufgabe aller Gruppen der Anthroposophischen Gesellschaft [r] sein. nach oben 1) Dem Beschluß der Mitgliederversammlung der Nachlaßverwaltung zufolge wird die Gesamtausgabe Rudolf Steiners mit allen esoterischen Inhalten auf einer HDD (Hard Disk Drive) gespeichert auf dem Markt erscheinen: die frühen esoterischen Stunden, die Klassentexte, die Rituale der Waldorfschule und der Christengemeinschaft (GA 264 bis 270 und GA 342 bis346). Auf der diesjährigen Buchmesse in Frankfurt/M. wurden schon die ersten solcher HDDs präsentiert. 2) Rudolf Steiner: Anthroposophische Leitsätze (GA 26), Aufsatz vom 12.April 1925, Dornach 1989. 3) Dieser Aufsatz wurde bereits im November 2003 geschrieben und erscheint hier in gekürzter und bearbeiteter Form. 4) Rudolf Steiner: Perspektiven der Menschheitsentwickelung. Der materialistische Erkenntnisimpuls und die Aufgabe der Anthroposophie (GA 204), Dornach 1979, s.S.237ff. 5) A.a.O., S.244f. 6) A.a.O., S.245. 7) Siehe unter anderem Rudolf Steiner: Zeitgeschichtliche Betrachtungen. Das Karma der Unwahrhaftigkeit - Erster Teil (GA173), Dornach 1978. 8) Siehe Die Bibel, Neues Testament, die Offenbarung des Johannes, Kapitel 12,3. 9) Rudolf Steiner: Perspektiven der Menschheitsentwickelung. Der materialistische Erkenntnisimpuls und die Aufgabe der Anthroposophie (GA 204), Dornach 1979, S.253. 10) Rudolf Steiner: Die Apokalypse des Johannes (GA 104), Vortrag vom 29.Juni 1908, Dornach 1985. 11) Die Bibel, Neues Testament, die Offenbarung des Johannes, Kapitel 13,18. 12) Siehe Rudolf Steiner: Esoterische Betrachtungen karmischer Zusammenhänge (GA 240), Band 6, Vortrag vom 19.Juli 1924, Dornach 1992. 13) Über die besondere Beziehung Sorats zu den ahrimanischen Geistern siehe Rudolf Steiner: Die Polarität von Dauer und Entwicklung im Menschenleben. Die kosmische Vorgeschichte der Menschheit (GA 184), Band 6, Vorträge vom 11. bis 13. Oktober 1918, Dornach 2002, S.257ff. 14) Siehe Anm.12, S.193. 15) Siehe Anm.12, S.193. 16) Rudolf Steiner: Die Sendung Michaels. Die Offenbarung der eigentlichen Geheimnisse des Menschenwesens (GA 194), Vortrag vom 21.November 1919, Dornach 1994, S.22. 17) A.a.O., S.22. 18) A.a.O., S.22. 19) Rudolf Steiner: Anthroposophische Leitsätze (GA 26), "Von der Natur zur Unter-Natur", Dornach 1989, S.258. 20) Rudolf Steiner: Mysterienstätten des Mittelalters. Rosenkreuzertum und modernes Einweihungsprinzip (GA 233a), Dornach 1991, S.83ff. 21) Rudolf Steiner: Esoterische Betrachtungen karmischer Zusammenhänge (GA 240), Band 6, Dornach 1992, S.192. 22) Rudolf Steiner: Esoterische Betrachtungen karmischer Zusammenhänge (GA 237), Band 3, Vortrag vom 8.August 1924,Dornach 1991, S.168. 23) Rudolf Steiner: Perspektiven der Menschheitsentwickelung. Der materialistische Erkenntnisimpuls und die Aufgabe der Anthroposophie (GA 204), Dornach 1979, s.S.237. 24) A.a.O., S.242. 25) Rudolf Steiner: Die Konstitution der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft und der Freien Hochschule für Geisteswissenschaft (GA 260a), Vortrag vom 20.Januar 1924, Dornach 1987, S.108f. 26) Rudolf Steiner: Anthroposophische Leitsätze (GA 26), "Im Anbruch des Michael-Zeitalters", Dornach 1989, S.62. in »Was in der Anthroposophischen Gesellschaft vorgeht« Nr.44/2004 Unsere Anmerkungen a] vgl. Mbl.7 b] siehe auch den Film «Matrix» c] siehe zB. auch die Filme «2001: A Space Odyssey», «A.I.» und «I, Robot» d] im Sinne bewusst, jedoch selbstlos eingesetzter Willenskräfte e] die Steiner-Variante einer Verschwörungstheorie, die selten überprüft, oft jedoch unkritisch weiterverbreitet worden ist f] Allerdings basteln weit mehr Menschen bewusst am Internet, die lediglich glauben, damit dem Menschheitsfortschritt zu dienen; oft geht es auch nur um den notwendigen Broterwerb (vgl. MblB.11). g] Das world wide web (weltweite Gewebe) macht nur einen, obschon wichtigen Teil des Internets aus, welches seinerseits aus dem USmilitärischen Arpanet (Advanced Research Projects Agency Network) hervorgegangen ist. h] Die QABBALAH ist keine "okkulte Lehre", sondern eine Betrachtungs- und Handlungsweise, auch ein Schulungsweg, wie etwa die Alchimie, innerhalb derer es verschiedene Richtungen gibt. Nicht erst nach der QABBALAH, welche im XII.Jahrhundert auftaucht, entsprechen den 22 hebräischen Buchstaben bestimmte Zahlenwerte, vielmehr arbeitet sie mit den von Anfang an gegebenen Zahlenwertzuordnungen unter strenger Anwendung bestimmter Regeln (Gematria), wie das auch einige Sufi-Richtungen mit den hocharabischen Buchstaben tun. Die Grundideen dazu gehen auf die Zeit vor Pythagoraszurück. - vgl. SCHOLEM, G.: «Die jüdische Mystik» i] Das ergibt sich keineswegs - Steiner hatte derlei Pseudogematria auch nie angewandt (vgl. «GA 104»; S.228f) -, denn hier lautet der Zahlenwert 18 (6+6+6), womit auch die Folgerungen daraus hinfällig sind. Obendrein könnte w auch mitWETH (weiche Form von BETH) übertragen werden, worauf der Zahlenwert 6 (2+2+2) lauten würde. k] Dazu gehört überhaupt die gesamte Technik, weil die Gegenmächte (vgl. Mbl.16) stets menschliche Bewusstseinslücken, die ja beim bequemen Umgang mit jedweder Technik leicht entstehen, für ihre Wirkungen benützen. Sie bringen das Böse so zur Erscheinung, wie es allein erscheinen kann: durch den Menschen. l] Was immer aus einer nicht gegebenen 666 gefolgert wird, führt eben in die Irre. Grundsätzlich richtig ist freilich, dass jedes Tun, das bewusst getan werden könnte, jedoch halb- oder gar unbewusst bleibt, zu einer entsprechenden Schwächung des ICh führt, was insbesondere für jede Anwendung von Intelligenz gilt. m] Die Abkürzungen stehen im einzelnen für CD ... Compact Disk ~ kompakte (Silizium)Scheibe (als Datenträger) CDROM ... Compact Disk Read Only Memory ~ Festspeicher auf CD DVD ... Digital Versatile Disk (um ein Vielfaches kompakter als CD) HDD ... Hard Disk Drive ~ Festplattenlaufwerk n] vgl. Mbl.13 o] vgl. Mbl.19 p] Die lexigraphische Zerstückelung von Inhalten hat etwa mit den Enzyklopädisten (d'Alembert, Diderot ua.) begonnen; sie wird heute bereits ab dem Kindergarten betrieben und verzettelt die keimende menschliche Intelligenz. Dies fordert den Menschen zu verstärkter synthetischer (zusammenstellender) und meditativer Geistesleistung heraus, was durchaus möglich und erziehbar ist. q] vgl. Mbl.15 r] und nicht nur innerhalb dieser s] vgl. LOWNDES, F.: «Die Belebung des Herzchakra» Literatur SCHUBERTH, E.: «Erziehung in einer Computergesellschaft» SPITZER, M.: «Digitale Demenz» WEIZENBAUM, J.: «Die Macht des Computers» WEIZENBAUM, J.: «Kurs auf den Eisberg» W.WEIRAUCH: »Flensburger Heft« Nr.3 W.WEIRAUCH: »Flensburger Heft« Nr.14 Anhang A: Die Datenkrake Anhang B: Computerspiele nach oben oder zur Übersicht © for Unsere Anmerkungen 2006 by DMGG revid.2o13o1

The Being Of The Internet
by
Sergei Prokofieff

Sub-Nature has to be understood as such.
– Rudolf Steiner, March 1925

The Being of the Internet is esoterically best understood on the basis of Rudolf Steiner’s Dornach lecture of May 13, 1921.1 In this lecture Steiner described how the further development of today’s abstract intellect will slowly produce a kind of new nature kingdom. This intellect which is merely of a “shadowlike character” can only function “automatically” and can only comprehend the material as such, and never the etheric and to an even lesser degree the soul world or spirit world. This ghostly nature kingdom will be formed between the mineral and the plant kingdoms and come alive following the reunion of the moon with the earth in the Seventh to Eighth Millennium.
The Imagination of the Spider Web
It is frightening how poignantly Steiner described this spirit world in comparison with the world situation of today:

And from the earth will well up terrible creations of beings who in their character stand between the mineral kingdom and the plant kingdom as automative beings with super-natural intellect, an immense intellect. When this development takes hold, the earth will be covered, as with a web, a web of terrible spiders, spiders of enormous wisdom, which however, in their organization don’t even reach the plant status. Terrible spiders which will interlock with each other, which will imitate in their movements all that which humanity has thought of with their shadowlike intellect that was not inspired by a new imagination, through that which is to come through Spiritual Science. All man’s thoughts of this kind, which are unreal, will come alive. The earth will be covered ... with terrible mineral-plant-like spiders, which will link up with empathy but evil intention. And man ... will have to unite with these terrible mineralplant-like spider creatures.2

These spider creatures will be of a distinct ahrimanic character. When one reads these prophetic words of the spiritual scientist today, in an era of world- wide connections via computer and the Internet, one may be disheartened to find how quickly this prophecy has become a reality on earth. It is as if Steiner, with his spiritual gaze, described today’s Internet from beyond the threshold, categorically warning humanity that in a not too distant future, with the unification of moon and earth, this whole Internet-computer-web, and in fact everything connected with the development of the artificial intellect, will suddenly come alive and humans “will have to unit his life with these terrible mineral-plant-like spider creatures.” If one considers how many people, in particular young people, have become computer addicted and spend most of their time in front of the screen without sufficient will to get away from it, then one can imagine how endlessly greater the dependence on this spider kingdom will be if in the future this whole net comes alive. Mankind will hardly have a chance to disconnect from it. The frightening picture of an insect caught in the net of a huge and ravenous spider, trying in vain to free itself, is an appropriate picture of this future for mankind. And it will be a very special task of white magic to free such people from their bond to these beings.
Created with Intent
In this lecture Steiner also pointed to the fact that there are certain occult circles which are well aware of this approaching danger and who are intent on advancing it by deliberately keeping this secret.

“There are those [human beings] who are quite consciously allies of the intention to en-web human existence.”3

If one takes Steiner’s words seriously, there can be no doubt that these occult circles, which know of the above mentioned secrets and yet push mankind in this forlorn direction, have also found a suitable name for the internet, the most appropriate instrument to achieve this future, and spread it like a secret code: www = world wide web.
In my opinion these occult circles belong to those secret brotherhoods of the English-speaking West about whose occult-political endeavors Steiner advised us in his lectures during World War I.4 That does not mean however, that those who have given the Internet its name themselves belong to these occult circles. They usually are more or less figures outside who are being used and do not know about it. This begs the question whether some of the other labels in the world have arisen from the same source e.g. the hotel chain in Germany called “Sorat” (the largest hotel and in the center of Berlin), and the satellite aerials which in the center of the dish display in big red letter the name “SatAn,” and the latest computer system in which one finds demonic pictures and words such as the Internet browser “Mozilla” which portrays the head of a red dragon, and so forth.5 At the end of the lecture Steiner reiterated, as if in anticipation of criticisms from some anthroposophists: “Mankind may close its eyes to such things; they may say: Well, this is reading too much into it. But the signs are really there and the signs should be understood by humanity.”6 And to such signs, which can be seen clearly today and must be understood, in particular by anthroposophists, also belongs the following.
The Number of the Beast
According to the occult teachings of the Kabala all Hebrew letters have a numeric equivalent. Steiner spoke about this in detail in his cycle on the Apocalypse concerning the revelation of the name of the sun demon Sorat.7 On this occasion Steiner pointed out that the numeric equivalent of the letter W (Hebrew waw) is 6, the number 6. It follows that the occult meaning of “www” is “666,” the number of the beast of which the apocalypse says: “Here wisdom itself speaks. Whoever has the ability to think it, let him seek the meaning of the number of the beast. It is the number of Man. And its number is six hundred and sixty-six.”8 The indication of the “number of Man” means that the beast, which is not of human nature, will use something coming from man himself for its attacks against humanity. In my opinion the Internet and everything connected to artificial intelligence are part of this. In conclusion, the aims of the above mentioned occult circles not only relate to the spiritual en-webbing of humanity but ultimately to the endeavor to put the whole undertaking into the service of Sorat. Because the latter is the prime opponent of the Ego-principle within mankind, the en-webbing of humanity through the artificial intelligence that has come alive will lead ultimately to the loss of the Ego.
Connecting to Sub-Nature
It is clear to see that today’s digital industry is being driven exactly in this direction. At present chips are produced as the basis for computers in which predominantly electricity is used as the information carrier or store. However, the next generation of chips is already at the door, chips which use not only electricity but also light as a transmitter. This means that a chip of the same size can contain a thousandfold more information. And this is not by far the pinnacle of development in this field, as there are already large companies in the West which are experimenting with chips that will no longer be based on light but on microbiological elements as information carriers. These new “biological chips” will again increase the capacity for information they can hold compared to “light chips” a thousandfold. Since the biochips are infiltrated with electricity, they are united with sub-nature from the start. Thus the whole development undoubtedly moves closer towards Steiner’s imagination of an earth covered and later enlivened by a spider web.
Electronically Compressed
Something similar, although in a different format, happens with a compact disc (CD), digital versatile disc (DVD), or an external hard drive. To understand what this actually means, one has to remember that when the cosmic intelligence guarded by Michael descended from the sun to the earth in order to become human intelligence there,9 it went through a massive process of compression or contraction. This intelligence, if not seized by Ahriman in the human being, only becomes “naturally” free after death during the expansion of the ether body in the cosmos, i.e., during the process which forms the polarity to its compression. Only a modern schooling path which has the development of living thought as its root can bring about this expansion into the spiritual world already during earthly life and hence ensure a new, conscious connection of mankind with the cosmos and there with Michael himself. The ahrimanic powers serving Sorat work in opposition to this, especially after 1998 (3 x 666).10 Ahriman—making use of the forces of sub-nature—wants to penetrate the Michaelic intelligence with the artificial intelligence created by him, which includes the digitization of thought. For him this is one of the ways in which he can gain power of earthly intelligence. This started with the fixation of human thoughts through the process of printing and continues now through digitization.
“What does Ahriman intend to gain from Michael through print?” He wants—and you can see that appear everywhere today—to conquer intelligence, that conquest of intelligence which is particularly easy to attain, where conditions are favorable.”11 And Ahriman finds such favorable conditions especially in the world of artificial intelligence and digital industry.
Anthroposophical Material
Thus it is possible to grasp with both hands the process of “compression” of anthroposophical material in an ahrimanic sense. The entire collection of Steiner’s works today encompasses nearly 350 volumes; digitally collated on CD-ROM, this still means a fair number of CDs. With the use of the latest DVD technology, all 350 volumes can be compressed onto two or three disks. On a hard disk drive there will be sufficient space left for the artistic legacy. If one has some feeling for a spiritual perspective, one can experience a physical pain simply by thinking about this. At the same time this incredible fixation and compression of spiritual material is achieved by dragging the CD/DVD and computer industry even further into the subnature—in contrast to print media which already bears Ahriman’s imprint, but because of the way it was originally discovered and to a certain degree it is still connected to the natural world through its mechanical process. There, however, the ahrimanic forces possess extraordinary powers with which they will devise even bigger technical wonders in future than is the case so far.
One must not fall prey to the illusion that it is possible to “redeem” the Internet or CD/DVD in the way Steiner indicated for printing. In the realm of sub-nature the obstacles are far greater. One of the reasons for this is the main condition Steiner gives for the redemption of print: “We have to redeem print through reverent feeling for what lives in Michaelic wisdom.”12 In contrast the Internet or DVD puts everything on the level of purely abstract information that in addition comes in “bytes” (this brings up the picture of Osiris cut into pieces by Set) and thus is spread amongst mankind in a way towards which no “reverent feeling” is possible.

The Delusion of the Duad
If one looks behind the being of the computer on this basis, i.e., to the way information is processed and stored, then one discovers that everything is built on the duad which can endlessly and quantitatively be multiplied through repetition and differing compositions. Steiner called this fundamental principle, which forms the basis for computers worldwide the “delusion of the duad.”13 It also connects directly to that force within humanity that in our time fights most ardently against the Michaelic impulse, which is always linked to the number “three.” “It is contained in this new consciousness of mankind the delusion of the duad and it veils the truth of the number three.”14 And then Steiner described how everything that arises out of Michaelic inspiration is always threefold: The Threefold Social Order, the three figures in the Representative of Man, the rhythm of the Foundation Stone Meditation, and so forth. Here the Anthroposophical Society and in particular the School of Spiritual Science have a special task: to consciously oppose the ahrimanic principle of the duad, which has spread worldwide—in particular through computers—with the threefold Michaelic principle as the most important foundation stone for a future spiritual culture and to implement it in all areas of human life and activities.
Ahriman’s Incarnation
In the same lecture Steiner spoke further about the duad: “Everything that is active in this illusory conception is the creation of the ahrimanic influence, of that influence which in the future will concentrate in the incarnation of Ahriman of which I have already spoken.”15 It follows that the whole computer and Internet industry is today the most effective way to prepare for the imminent incarnation of Ahriman, or at the least to allow his earthly task to run as smoothly as possible for him. The net of ahrimanic spider beings developing out of the internet around the earth stands right from the beginning in a direct relationship to Ahriman appearing in a physical body and will serve him particularly effectively and offer him extremely favorable potential to work.
Already today one can find on the Internet the most awful and defamatory attacks on Steiner, anthroposophy, Waldorf schools and other institutions connected with anthroposophy. This widespread effect far exceeds that of print. There is no doubt that this will increase in the future, particularly with the posting of the collective works on the Internet and DVD because then all alleged “vulnerable passages” in the collective works will be easily and quickly accessible.
Management of the Computer
What has been said does not mean, however, that one should therefore refrain from using a computer or the Internet. They belong to our civilization and at the same time to the greatest ahrimanic provocations which mankind faces and will have to face increasingly in the future. What is crucial however, as with many similar challenges, which we are faced with in today’s civilization, is whether the human being controls the computer and the Internet or they the human being. The latter is the easier when we are inclined not to take what Steiner has communicated seriously, or worse ignore it and because of this not notice what in reality is happening. If the human being wants to maintain his autonomy/authority over the world of the computer, then he has to differentiate between what objectively offers pure technical aid for his work and where he oversteps the mark behind which, at first unnoticeable, the ahrimanic seduction will start to take control. In the latter case, without being aware of it, the human being will increasingly become an instrument for alien purposes and slowly slide into the sub-nature himself.16
Reading in the Astral Light
In his lecture of January 13, 1924, Steiner pointed to the most important ahrimanic impulses at that time: everything connected to heredity, all forms of nationalism, mechanical thinking in words and finally our train of writing.17 The latter in particular can effectively apprehend the human being’s ascension to reading in the astral light and through this come close to Michael. Therefore, Steiner mentioned that in certain Rosicrucian schools learning to write was prohibited until the fourteenth or fifteenth year of age so that the form, the mechanism that comes to expression in writing, did not enter the human organism. For the same reason letters are taught in Waldorf schools first through drawing and then writing.
Print with its ahrimanic tendencies was inspired through the subterranean “ahrimanic counter/school” of Michael. “Although a spiritual power has to be recognized in the art of printing, it is the spiritual power which Ahriman set opposite Michael.”18 This ahrimanic tendency finds its continuation, if not indeed its culmination, in today’s digital forms of print in order to reach its aim even more effectively: to cut man off from his ability to read in the astral light and thereby encounter Michael in the spiritual world.
The New Imaginations
That the Internet not only stands in polarity to the sphere of Michael in the spiritual world but that it is its ahrimanic counterpart can be seen in the way Steiner described the being of cosmic intelligence: “Intelligence forms the mutual law of conduct amongst the higher hierarchies. What they do and how they interact, how they relate to one another, that is cosmic intelligence.”19 The Internet increasingly takes on a similar function among human beings. Here the attempt is made in purely ahrimanic form to create a worldwide web that connects as many people as possible but in a way that mankind becomes increasingly separated from the cosmos and the hierarchies and thus is bound up in an ahrimanic spider web. The Michaelic intelligence came to earth from the spiritual world in order for man to achieve freedom through insight. The above-mentioned addiction to the computer however, leads to the exact opposite.
Through the continued separation of man from the spiritual world, the “human intellect will become increasingly shadowy.”20 Precisely with the introduction of the computer worldwide this process has been enhanced. To counteract this one has to include the “new imaginations” of Spiritual Science into today’s “shadowy concepts and intellectual ideas.”21 However, through imprinting their contents onto DVD, the exact opposite is achieved. As purely intellectual “information” on the World Wide Web, the living imaginations of anthroposophy are being put into an occult prison.
The Exceptionality of the Class Texts
The publication of the class texts (as well as the ritual of other esoteric texts by Steiner) on the Internet can be experienced as particularly tragic. Especially in this respect Steiner differentiated between the contents of the class and his other occult lectures. The latter are given to mankind as thoughts and ideas, and appear therefore right from the beginning as if protected by a sheath. (Thus was Steiner able to agree to general publication after the Christmas Conference.)
Concerning the contents of the class, it is a different matter. Here we have a substance, which comes directly from Michael himself (out of the Michael-School) and therefore contains imaginations in their original form, which demand a totally different handling. Steiner pointed to this character of the class contents as follows: “Therefore it will generally have to be thus, that man gets to know the spiritual world first of all in the form of ideas. This is the way Spiritual Science will be cultivated within the General Anthroposophical Society. However, there will be those who wish to go a step further in the descriptions of the spiritual world, from ideas to expressions which themselves are received from the spiritual world. ... It will be for them that the three classes of the ‘school’ will be available. There the work will achieve an ever-increasing degree of esotericism. The ‘school’ will lead the participant into regions of the spiritual world which cannot be revealed through ideas. Here the necessity will arise to find expressions for imagination, inspiration and intuition.”22 Hence the way we treat the class contents has to differ fundamentally from the way we treat Steiner’s general lecture contents. He demanded quite clearly a different relationship to the contents of the class than one has to the publication of this lectures.
Dangers and Tasks
During a private conversation Steiner once pointed towards the greatest future danger of anthroposophy—its increasingly intellectualization through which it will be handed to Ahriman, the Master of Death. The posting of Steiner’s complete works on the Internet enhances this danger and with it takes a further step towards the intellectualization and cutting up of anthroposophy.
This event has to be countered with an increased and conscious intensification of esoteric work within the School of Spiritual Science as well as meticulous and free from intellectualization study of Steiner’s texts. He himself expected this way of working with the texts—not with abstract and increasingly shadowlike intellect, but with the “hearts” which, in the Michaelic sense “start to have thoughts”23 and are therefore enabled to reach real imaginations. Only in this way will a place be created within the human being and for future mankind where anthroposophical wisdom is protected from Sorat and the ahrimanic powers serving him. Such care for anthroposophy must be a primary task for all groups within the Anthroposophical Society.

Endnotes:
1. Steiner, Rudolf. Perspective on Humanity’s Development (out of print).
2. Ibid.
3. Ibid.
4. For example, Rudolf Steiner’s Karma of Untruthfulness, Vol. 1, New York: Anthroposophic Press (SteinerBooks), 2001.
5. The Bible, New Testament, The Apocolypse of St. John, Chapter 12.3.
6. Op. cit., Steiner. Perspective.
7. Steiner, Rudolf. The Apocolypse of St. John, New York: Anthroposophic Press (SteinerBooks), 1993.
8. Op. cit., The Bible, Chapters 13 and 18.
9. Steiner, Rudolf. Karmic Relationships VI, lecture of July 19, 1924, New York: Anthroposophic Press (SteinerBooks), 1999.
10. Concerning the special relationship of Sorat to the ahrimanic spirits, see Rudolf Steiner’s Three Streams of Evolution of Mankind, see http://www.kheper.net/topics/Anthroposophy/Steiner-3streams. htm.
11. See above.
12. See above.
13. Steiner, Rudolf. The Mission of the Archangel Michael, the Revelation of the Secrets of Man’s Being (GA 194), lecture held on November 14, 1919, New York: Anthroposophic Press (SteinerBooks), 1998.
14. Ibid.
15. Ibid.
16. Steiner, Rudolf. Anthroposophical Leading Thoughts (GA 26) “From Nature to Sub-Nature,” New York: Anthroposophic Press (SteinerBooks), 1998.
17. Steiner, Rudolf. Mysterien des Mittelalters, Rosenkreuzertim und modernes Einweihungsprinzip (GA 233a).
18. Op. cit., Steiner. Karmic Relationships VI.
19. Steiner, Rudolf. Karmic Relationships III, lecture of August 8, 1924, New York: Anthroposophic Press (SteinerBooks), 2002.
20. Op. cit., Steiner. Perspective.
21. Ibid.
22. Steiner, Rudolf. The Constitution of the General Anthroposhical Society and the School of Spiritual Science (GA 260a), lecture of January 20, 1924. 23. Op. cit., Steiner. Anthroposophical Leading Thoughts.